اولاً عنوانی به‌نام «مجازات اعاده حیثیت» وجود ندارد؛ اعاده حیثیت «فرآیند ترمیم اعتبار و جبران زیان» است، نه مجازات. مجازات مربوط به «تهمت» است و بسته به نوع تهمت فرق می‌کند:
-
اگر تهمت از نوع نسبت‌دادن جرم باشد (افترا): مجازات تعزیری است و می‌تواند حبس یا جزای نقدی (و در مواردی سایر تدابیر تعزیری) به تشخیص دادگاه، در حدود قانون باشد.
-
اگر تهمت از نوع نسبتِ عمل ناموسی باشد (قذف): مجازات حدیِ شلاق (۸۰ ضربه) مقرر است.
-
اگر تهمت به‌صورت انتشار مطالب دروغ و تشویش اذهان باشد (نشر اکاذیب): مجازات تعزیری است و حسب اوضاع‌واحوال می‌تواند حبس یا شلاق تعزیری و امثال آن باشد.
اعاده حیثیتِ زیان‌دیده چگونه انجام می‌شود؟
-
تعقیب کیفریِ مرتکب با عنوان متناسب (مثلاً افترا/نشر اکاذیب/قذف)
-
طرح دعوای حقوقی برای مطالبه خسارت‌های مادی و معنوی؛ مبلغ ثابت ندارد و دادگاه با توجه به ادله و آثار اجتماعی تعیین می‌کند
-
درخواست اقدامات ترمیمی: اعلام و درج نتیجه قطعی (برائت یا منع تعقیب)، اصلاح و به‌روزرسانی سوابق اداری و قضایی، رفع محدودیت‌ها و استرداد تأمین‌ها
جمع‌بندی: تهمت دارای مجازات کیفری است (تعزیری یا حدی بسته به نوع آن)، اما «اعاده حیثیت» سازوکار بازگرداندن اعتبار و جبران خسارتِ فرد آسیب‌دیده است و هم‌زمان با تعقیب کیفری و دعوای خسارت قابل پیگیری می‌باشد.