اولاً «اعاده حیثیت» مجازات نیست؛ سازوکاری برای بازگرداندن اعتبار یا رفع آثار تبعی محکومیت است. بسته به وضعیت، دو حالت دارد:
-
اگر به دروغ به سرقت متهم شده‌اید
-
مسیر کیفری: شکایت علیه نسبت‌دهنده تحت عناوینی مانند «افترا» یا (در صورت انتشار گسترده) «نشر اکاذیب». در صورت احراز سوءنیت و کذب، مرتکب به مجازات تعزیری محکوم می‌شود.
-
مسیر حقوقی: دادخواست مطالبه خسارت‌های مادی و معنوی ناشی از لطمه به اعتبار. مبلغ ثابت ندارد و دادگاه بر پایه دلایل و اوضاع‌واحوال تعیین می‌کند.
-
اقدامات ترمیمی: درخواست درج نتیجه قطعی (قرار منع تعقیب/حکم برائت) در همان بستر رسانه‌ایِ محل انتشار اتهام، اصلاح سوابق اداری و استرداد تأمین‌ها.
-
اگر قبلاً به سرقت محکوم شده‌اید و اکنون اعاده حیثیت می‌خواهید
-
«اعاده حیثیت کیفری» به‌معنای زوال محرومیت‌های تبعی پس از اجرای مجازات و گذشت مواعد قانونیِ متناسب با درجه مجازات است.
-
اقدام عملی: مراجعه به اجرای احکام/دادگاه برای اعمال اعاده حیثیت، اصلاح سجل کیفری و رفع محدودیت‌های اداری ناشی از محکومیت.
-
نکته: اعاده حیثیت مبلغ یا جریمه مشخص ندارد؛ نتیجه‌اش بازگشت حقوق اجتماعی و اعتبار قانونی است.
جمع‌بندی: در موضوع سرقت، اگر اتهام بی‌اساس بوده، تعقیب مفتری و مطالبه خسارت و اقدامات اعلامی، ابزار اعاده حیثیت شماست؛ اگر محکومیت قبلی داشته‌اید، با تحقق شرایط قانونی، آثار تبعی رفع می‌شود و سوابق اصلاح می‌گردد.
اولاً عنوانی به‌نام «مجازات اعاده حیثیت» وجود ندارد؛ اعاده حیثیت «فرآیند ترمیم اعتبار و جبران زیان» است، نه مجازات. مجازات مربوط به «تهمت» است و بسته به نوع تهمت فرق می‌کند:
-
اگر تهمت از نوع نسبت‌دادن جرم باشد (افترا): مجازات تعزیری است و می‌تواند حبس یا جزای نقدی (و در مواردی سایر تدابیر تعزیری) به تشخیص دادگاه، در حدود قانون باشد.
-
اگر تهمت از نوع نسبتِ عمل ناموسی باشد (قذف): مجازات حدیِ شلاق (۸۰ ضربه) مقرر است.
-
اگر تهمت به‌صورت انتشار مطالب دروغ و تشویش اذهان باشد (نشر اکاذیب): مجازات تعزیری است و حسب اوضاع‌واحوال می‌تواند حبس یا شلاق تعزیری و امثال آن باشد.
اعاده حیثیتِ زیان‌دیده چگونه انجام می‌شود؟
-
تعقیب کیفریِ مرتکب با عنوان متناسب (مثلاً افترا/نشر اکاذیب/قذف)
-
طرح دعوای حقوقی برای مطالبه خسارت‌های مادی و معنوی؛ مبلغ ثابت ندارد و دادگاه با توجه به ادله و آثار اجتماعی تعیین می‌کند
-
درخواست اقدامات ترمیمی: اعلام و درج نتیجه قطعی (برائت یا منع تعقیب)، اصلاح و به‌روزرسانی سوابق اداری و قضایی، رفع محدودیت‌ها و استرداد تأمین‌ها
جمع‌بندی: تهمت دارای مجازات کیفری است (تعزیری یا حدی بسته به نوع آن)، اما «اعاده حیثیت» سازوکار بازگرداندن اعتبار و جبران خسارتِ فرد آسیب‌دیده است و هم‌زمان با تعقیب کیفری و دعوای خسارت قابل پیگیری می‌باشد.