در حقوق کیفری، برای تحقق هر جرم وجود ارکان سهگانهی قانونی، مادی و معنوی ضروری است. این ارکان بهعنوان عناصر تشکیلدهندهی جرم، معیار تشخیص عمل مجرمانه از رفتارهای غیرکیفری هستند.
-
رکن قانونی:
بر اساس اصل قانونی بودن جرم و مجازاتها، هیچ رفتاری جرم محسوب نمیشود مگر اینکه قانون آن را جرمانگاری کرده باشد. بنابراین، وجود نص صریح قانونی شرط نخست تحقق جرم است. -
رکن مادی:
عنصر مادی، رفتار فیزیکی یا خارجی مرتکب است که قانون آن را منع کرده است؛ مانند فعل، ترک فعل، نتیجه و رابطهی علیت میان آن دو. -
رکن معنوی:
این رکن مربوط به قصد و نیت مرتکب است. برای تحقق جرم، فرد باید آگاهانه و عامدانه عمل مجرمانه را انجام داده باشد.
کاربرد:
شناخت ارکان جرم در حقوق کیفری اهمیت اساسی دارد، زیرا قاضی تنها در صورت احراز همزمان این سه رکن میتواند حکم به مجرمیت صادر کند. نبود هر یک از این ارکان موجب زوال وصف کیفری رفتار و در نتیجه عدم مسئولیت کیفری خواهد بود.