بر اساس ماده ۸۲۶ قانون مدنی ایران، وصیت از جمله اعمال حقوقی است که اثر آن منوط به فوت موصی (وصیتکننده) میباشد. بدین معنا که وصیت، هرچند در زمان حیات تنظیم و امضا میشود، تنها پس از مرگ موصی معتبر و قابل اجراست.
به عبارت دیگر، وصیت در زمان حیات موصی فاقد اثر حقوقی الزامآور است و موصی میتواند هر زمان تا قبل از فوت، آن را رجوع یا اصلاح نماید (مطابق ماده ۸۳۷ قانون مدنی). اما به محض وقوع مرگ، وصیت تحقق یافته و مفاد آن در حدود مقررات قانونی لازمالاجرا میگردد.
از دیدگاه حقوقی، وصیت پس از مرگ معتبر است مشروط بر آنکه:
-
وصیتنامه مطابق با شرایط قانونی تنظیم شده باشد (مواد ۲۷۶ به بعد قانون امور حسبی).
-
موصی در زمان وصیت دارای اهلیت باشد.
-
وصیت بیش از یکسوم اموال موصی نباشد، مگر آنکه ورثه مازاد را تنفیذ کنند (ماده ۸۴۳ قانون مدنی).
بنابراین، اعتبار وصیتنامه تنها پس از مرگ موصی تحقق مییابد و قبل از آن، جنبه اعلام اراده و قصد آینده دارد، نه اثر قطعی و الزامآور.