«مجنی‌علیه» شخصی است که رفتار مجرمانه مستقیماً علیه او واقع شده و حق یا منفعت قانونی‌اش مورد تعرض قرار گرفته و از جرم متحمل زیان می‌شود. مجنی‌علیه می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد و در برخی جرایم، جامعه به‌عنوان کلیت، مجنی‌علیه محسوب می‌گردد.
تفاوت‌ها: «مجنی‌علیه» همیشه همان طرفِ جرم است، اما «شاکی» کسی است که شکایت را طرح می‌کند و ممکن است خود مجنی‌علیه یا نماینده/قائم‌مقام او (مانند ولیّ یا اولیای دم) باشد. «بزه‌دیده» در عرف حقوقی غالباً هم‌معنا با مجنی‌علیه به کار می‌رود، هرچند در معنای موسّع می‌تواند شامل اشخاصِ غیرمستقیمِ زیان‌دیده نیز بشود.
آثار عملی: مجنی‌علیه حسب مورد حق طرح شکایت (در جرایم قابل گذشت)، مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم در مرجع کیفری یا حقوقی، و استفاده از نهادهایی مانند قصاص، دیه یا جبران خسارت را دارد. در جرایم غیرقابل گذشت، پیگیری تعقیب با دادستان است، اما مجنی‌علیه حق پیگیری حقوق خصوصی خود را حفظ می‌کند.