آیا زن می‌تواند قبل از طلاق جهیزیه خود را ببرد؟ جهیزیه در زمان طلاق به چه کسی تعلق دارد؟ آیا شوهر حق ادعای مالکیت بر جهیزیه را دارد؟

جهیزیه به عنوان یکی از مؤلفه‌های کلیدی حقوق مالی زوجه در نظام حقوقی ایران، نمادی از حمایت قانونی از کرامت خانوادگی و مالکیت شخصی زن است. این اموال که زوجه به منزل مشترک می‌برد، تحت حمایت قضایی قرار دارد و موضوع اختلافات آن در دادگاه خانواده رسیدگی می‌شود. بررسی وضعیت جهیزیه پیش و پس از طلاق، نه تنها حقوق زوجه را تضمین می‌کند، بلکه تعارضات احتمالی را بر اساس موازین شرعی و قانونی حل می‌نماید. در ادامه، این مباحث به تفصیل مورد کاوش قرار می‌گیرد.

آیا زوجه پیش از صدور حکم طلاق مجاز به بردن جهیزیه خویش است؟

زوجه می‌تواند جهیزیه خود را پیش از طلاق بردارد، مشروط بر اینکه فهرست دقیق (معروف به لیست جهیزیه) در ابتدای زندگی مشترک تنظیم و توسط دو شاهد امضا شده باشد. بر اساس رویه قضایی، جهیزیه ملک شخصی زوجه است و شوهر حق مداخله در آن ندارد (مگر در موارد استثنایی چون تلف یا مفقود شدن عمدی). دادگاه در صورت اختلاف، با کارشناسی، مالکیت را احراز می‌کند. بردن جهیزیه بدون تنازع، جرم نیست و زوجه می‌تواند آن را به منزل پدری منتقل کند، لیکن توصیه می‌شود از طریق دفتر اسناد رسمی تأیید شود تا از ادعاهای بعدی جلوگیری گردد.

وضعیت مالکیت جهیزیه هنگام طلاق چگونه است؟

جهیزیه در زمان طلاق، کاملاً متعلق به زوجه است و شوهر هیچ حقی بر آن ندارد، حتی اگر در منزل مشترک استفاده شده باشد. دادگاه خانواده با استناد به لیست جهیزیه، حکم استرداد صادر می‌کند و در صورت عدم وجود لیست، کارشناسی رسمی (بر اساس فاکتورها، عکس‌ها یا شهادت) انجام می‌شود. زوجه مستحق اجرت‌المثل ایام استفاده از جهیزیه نیز هست، مگر اینکه تقصیر طلاق از وی باشد. اموال تلف‌شده توسط شوهر، معادل نقدی آن پرداخت می‌گردد. این حکم قطعی و قابل اجرا فوری است.

شوهر می‌تواند بر جهیزیه ادعای مالکیت کند؟

شوهر نمی‌تواند ادعای مالکیت بر جهیزیه نماید، زیرا جهیزیه عُرفاً و قانونی، ملک زوجه تلقی می‌شود و جزو اموال مشترک نیست. ادعای وی تنها در صورتی پذیرفته می‌شود که اثبات کند جهیزیه با پول مشترک یا هبه رسمی خریداری شده، که این امر نادر و نیازمند مدارک محکم است. دادگاه هرگونه تصرف شوهر در جهیزیه را غیرقانونی دانسته و جبران خسارت الزامی می‌کند. زوجه می‌تواند با شکایت کیفری، از تصرفات غیرمجاز شوهر جلوگیری کند.