یعنی با یک نفر شاهد هم میشود دادگاه را قانع کرد یا معمولاً باید شاهد بیشتری باشد؟ چه جاهایی قانون یک شاهد را کافی میداند؟ و اگر بیشتر از یک شاهد نداریم، چه مدارک و اقداماتی کمک میکند پرونده جلو برود؟
شهادت، در دادرسی یک «دلیل» است نه یک تشریفات ثابت؛ ارزش آن نیز به نصابهای قانونی و ارزیابی دادگاه گره خورده است. ازاینرو، پاسخ به کافی بودنِ یک شاهد، بدون توجه به نوع دعوا و قواعد خاص هر حوزه ممکن نیست؛ زیرا گاهی قانون حداقلِ مشخصی برای شهود تعیین کرده و گاهی نیز شهادت را در کنار قرائن و امارات قابل اتکا دانسته است.
آیا شهادتِ یک نفر برای صدور رأی کفایت میکند؟
کفایتِ یک شاهد مطلق نیست و به موضوع دعوا و نصاب قانونیِ شهادت وابسته است. در بسیاری از دعاوی، گواهیِ واحد بهتنهایی کافی تلقی نمیشود. بااینحال دادگاه میتواند شهادت یک نفر را همراهِ اسناد، اوضاعواحوال، تحقیقات و سایر قرائن بسنجد و اگر مجموع ادله اطمینان قضایی ایجاد کند، بر همان مبنا تصمیم بگیرد؛ همچنین در برخی موارد، سازوکار «یک گواه بهضمیمه سوگند» پیشبینی شده است.
یک شاهد در چه دعاوی بهتنهایی پذیرفته میشود؟
تعداد لازم شهود در همه پروندهها یکسان نیست. در برخی دعاوی حقوقی، اصل بر رسیدن شهادت به حد نصاب است و حتی در امور مالی، گاه «یک شاهد بهضمیمه سوگند» میتواند مسیر اثبات را تکمیل کند. در امور کیفری نیز نصابها متفاوتاند؛ برای بسیاری از جرایم دو شاهد مرد لازم دانسته شده و در پارهای جرایم خاص، تعداد بیشتری مثل چهار شاهد مقرر گردیده است. بنابراین تعیین کفایت یک شاهد، کاملاً تابع عنوان دعواست.
اگر فقط یک شاهد داشته باشیم، چگونه میشود ادعا را تقویت کرد؟
وقتی فقط یک شاهد وجود دارد، بهترین رویکرد، تکمیل دلیل با ادله مکمل است: سند و رسید و پیامهای قابل استناد، درخواست کارشناسی، تحقیق محلی، معاینه محل و استعلام از مراجع رسمی. در برخی دعاوی نیز «سوگند» یا «یک گواه بهضمیمه سوگند» میتواند نقش تکمیلی داشته باشد. از سوی دیگر، چون تشخیص ارزش و اثر شهادت با دادگاه است، هر ضعف در آگاهی مستقیم شاهد یا تعارضات گفتاری، وزن دلیل را بهشدت کم میکند.