1. قصاص:
قصاص به معنای مجازات برابر است که در آن جنایت کار به همان شیوه ای که جرم را مرتکب شده است، مجازات می شود. قصاص بیشتر در موارد قتل عمد یا جرح عمدی کاربرد دارد. در مورد قتل عمد، اگر ولی دم (خانواده مقتول) خواهان قصاص باشند، قاتل به قتل می رسد (اعدام می شود) تا برابر با عمل انجام شده مجازات گردد. این حق برای اولیای دم است که درخواست اجرای قصاص کنند.
- هدف: اجرای عدالت متناسب با جرم (معمولاً انتقام مشروع در قالب قانونی).
- شرایط: قصاص در قتل عمد و جرح عمدی قابل اجراست و نیاز به درخواست ولی دم دارد.
- قابل بخشش بودن: ولی دم می‌تواند از حق قصاص بگذرد و به جای آن دیه دریافت کند یا قاتل را ببخشد.
2. دیه:
دیه نوعی جبران مالی است که به عنوان مجازات یا جبران خسارت در برخی از جرایم تعیین می شود. دیه در مواردی اعمال می شود که یا جرم غیرعمد باشد (مثل قتل غیرعمد در حوادث رانندگی) یا در مواردی که طرفین توافق کنند که به جای قصاص، دیه دریافت کنند.
- هدف: جبران خسارت مالی به قربانی یا خانواده او.
- شرایط: دیه معمولا در قتل های غیرعمد یا جرایم غیرعمدی مثل جرح های اتفاقی و تصادفات پرداخت می شود، و گاهی در قتل عمدی هم اگر طرفین توافق کنند، به جای قصاص پرداخت می شود.
- مقدار: میزان دیه از قبل در قانون مشخص شده و در برخی موارد متغیر است. در قتل یا جرح عمدی، میزان دیه می تواند با توافق بین قاتل و ولی دم بیشتر یا کمتر از مقدار دیه کامل تعیین شود.
تفاوت های کلیدی:
- نوع مجازات: قصاص یک مجازات بدنی (مانند اعدام یا جرح مشابه جرم) است، در حالی که دیه یک جریمه مالی است.
- ماهیت جرم: قصاص در جرایم عمدی (مثل قتل عمد) اجرا می‌شود، اما دیه در جرایم غیرعمد (مانند قتل در اثر تصادف) یا با رضایت ولی دم به کار می رود.
- حق ولی دم: ولی دم در قتل عمد می تواند درخواست قصاص کند یا به جای آن با توافق قاتل، دیه بگیرد. در جرایم غیرعمد ولی دم فقط می تواند دیه درخواست کند و حق قصاص وجود ندارد.
- بخشش: در قصاص، ولی دم حق دارد قاتل را ببخشد یا دیه دریافت کند، اما در دیه، صحبت از جبران مالی است و اصولا قصاص مطرح نیست.
سردبیر تغییر وضعیت به منتشر شده اکتبر 14, 2024