آیا حضور متهم در دادگاه کیفری الزامی است؟

در نظام‌ های حقوقی مختلف، حضور متهم در دادگاه کیفری به عنوان یکی از اصول بنیادی عدالت قضایی تلقی می ‌شود. این حضور به متهم امکان دفاع از خود را می ‌دهد. همچنین برای دادگاه این فرصت را فراهم می‌ کند تا با بررسی مستقیم رفتار و واکنش ‌های متهم، تصمیمات منصفانه ‌تری اتخاذ نماید.

در واقع، فرآیند دادرسی کیفری بدون حضور متهم ناقص و ناتمام خواهد بود. چرا که عدالت کیفری بر اساس اصول مواجهه مستقیم و عمومی بودن محاکمات بنا شده است.

در این مقاله قصد داریم به بررسی ضرورت حضور متهم در دادگاه کیفری پرداخته و ابعاد مختلف آن را از نظر حقوقی، اجتماعی و انسانی مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم. با ما همراه باشید.

دلایل لزوم حضور متهم در دادگاه کیفری

حضور متهم در دادگاه کیفری از دیدگاه ‌های مختلف حقوقی دارای اهمیت بالایی است و در بسیاری از نظام ‌های حقوقی الزامی تلقی می ‌شود. الزامی بودن حضور متهم در دادگاه کیفری دلایل متعددی دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ ترین آنها اشاره می ‌شود:

حق دفاع و دادرسی عادلانه

حضور متهم در دادگاه یکی از اصول اساسی دادرسی عادلانه است. زیرا به متهم اجازه می ‌دهد از خود دفاع کند، شواهد و مدارک را بررسی و ارائه کند، به سوالات پاسخ دهد و از حقوق خود بهره مند شود. این امر تضمین می‌ کند که دادرسی به صورت شفاف و منصفانه انجام خواهد شد..

بررسی مستقیم و ارزیابی متهم

دادگاه با حضور متهم می ‌تواند رفتار، واکنش‌ ها و حالات او را مشاهده و بررسی کند. این امر می ‌تواند در ارزیابی صداقت متهم، میزان پشیمانی و دیگر عوامل مرتبط با پرونده مؤثر باشد. همچنین به قاضی در اتخاذ تصمیم درست کمک کند.

رعایت حقوق قربانی و جامعه

حضور متهم در دادگاه به قربانیان و جامعه این امکان را می ‌دهد تا فرآیند عدالت را به صورت مستقیم مشاهده کنند و اطمینان حاصل کنند که عدالت به درستی اجرا می ‌شود. همچنین این امر می ‌تواند به بازسازی اعتماد عمومی به سیستم قضایی کمک کند.

پیشگیری از فرار و عدم تعهد به حکم دادگاه

حضور الزامی متهم در دادگاه می ‌تواند به عنوان عاملی بازدارنده عمل کند. یعنی از فرار متهم یا عدم تعهد به احکام صادره توسط دادگاه جلوگیری کند.

با این حال، در برخی موارد خاص، ممکن است حضور متهم در دادگاه الزامی نباشد. در این صورت به تشخیص قاضی یا بر اساس قوانین خاص کشور، متهم بتواند به صورت غیابی محاکمه شود. این موارد شامل وضعیت‌ هایی است که حضور متهم به دلیل مشکلات سلامتی، خطرات امنیتی یا دیگر دلایل موجه امکان‌پذیر نمی باشد. در این شرایط حضور وکیل به جای متهم در دادگاه مجاز می باشد. در نتیجه حضور متهم در دادگاه کیفری به عنوان یک اصل کلی الزامی است. اما شرایط و استثنائاتی نیز وجود دارد که ممکن است این الزام را تغییر دهد.

دلایل موجه برای عدم حضور متهم در دادگاه کیفری

اگر متهم وکیل نداشته باشد که به جای او در جلسات دادگاه حضور پیدا کند، یا با وجود اینکه حضور متهم در دادگاه کیفری الزامی بوده و او حضور پیدا نکرده است، باید دلایل موجه و منطقی برای عدم حضور خود به دادگاه ارائه دهد. در غیر این صورت روند پرونده کمی پیچیده شده و ممکن است رای غیابی صادر شود. بنابراین در صورتی که متهم نمی تواند در دادگاه حضور پیدا کند باید عذر موجه داشته و دلایل او از نظر قانونی نیز معتبر باشد.

مواردی از قبیل زندانی بودن متهم، فوت نزدیکان، بیماری سخت و عدم دریافت احضاریه توسط متهم جزء دلایل موجه جهت عدم حضور در دادگاه شمرده می شود. طبق ماده 178 قانون آیین دادرسی کیفری، دلایل موجه برای عدم حضور متهم در دادگاه کیفری می‌ تواند شامل موارد زیر باشد:

مشکلات و بیماری

اگر متهم دچار مشکلات جسمانی یا روانی جدی باشد که حضور او در دادگاه را غیرممکن یا بسیار دشوار کند، می‌ تواند به عنوان یک دلیل موجه برای عدم حضور تلقی شود. این مشکلات می‌ توانند شامل بیماری‌ های حاد، آسیب‌ های جدی و یا شرایط روانی ناپایدار باشد.

خطرات امنیتی

در برخی موارد، حضور متهم در دادگاه ممکن است او یا دیگران را در معرض خطرات امنیتی جدی قرار دهد. این خطرات می‌ توانند ناشی از تهدیدات علیه جان یا امنیت متهم یا دیگر افراد مرتبط با پرونده باشند.

فرار یا عدم دسترسی به متهم

اگر متهم فرار کرده و مکان او ناشناخته باشد، دادگاه ممکن است مجبور به ادامه محاکمه به صورت غیابی شود. در چنین مواردی، تلاش‌ های قابل توجهی برای یافتن و دستگیری متهم صورت می‌ گیرد، اما اگر این تلاش‌ ها نتیجه ندهد، دادگاه می‌ تواند تصمیم به محاکمه غیابی بگیرد.

معافیت های قانونی

برخی قوانین ممکن است به متهمان خاص، مانند افراد با مقام ‌های بالای دولتی یا نظامی، اجازه دهند که در برخی شرایط خاص از حضور در دادگاه معاف شوند.

استفاده از تکنولوژی

در دوران اخیر و به ویژه با پیشرفت‌ های تکنولوژیکی، ممکن است برخی دادگاه‌ ها اجازه دهند که متهم به صورت ویدئو کنفرانس در دادگاه حضور یابد، به خصوص در مواردی که حضور فیزیکی او به دلایل منطقی امکان‌پذیر نیست.

هرچند این دلایل می‌ توانند موجه باشند، اما تصمیم نهایی بر عهده دادگاه است که با بررسی شرایط و دلایل ارائه شده، تعیین کند که آیا این دلایل به اندازه کافی موجه هستند یا خیر. دادگاه‌ ها معمولاً تلاش می ‌کنند تا تعادل مناسبی بین حقوق متهم، امنیت و عدالت برقرار کنند.

ارائه علت عدم حضور متهم در دادگاه کیفری

بهترین راه این است که متهم از طریق تنظیم لایحه، عذر موجه خود را به دادگاه ارائه نماید. به این صورت که با مراجعه به دفاتر خدمات قضایی پس از شرح کامل دلایل خود مبنی بر عدم حضور در دادگاه، لایحه خود را در سامانه ثبت نماید.

البته توصیه می شود کلیه این مراحل با مشورت یک وکیل مجرب انجام شود تا اقدامات قانونی لازم به بهترین شکل صورت پذیرد. توجه داشته باشید هرگونه اشتباه و کوتاهی در روند پرونده های کیفری عواقب سنگینی برای متهم به دنبال دارد.

آیا در صورت عدم حضور متهم در دادگاه به پرونده رسیدگی می شود؟

در مواردی که متهم در دادگاه حضور پیدا نمی کند طبق قانون باید حقوق او رعایت شده و فرصت دفاع نیز به او داده شود.

به این ترتیب که توسط دادگاه مهلتی برای او تعیین می شود تا توضیحات و دفاعیات خود را ارائه داده و از خود دفاع نماید. در غیر اینصورت روند پرونده بدون شنیدن دفاعیات متهم و در غیاب او پیش رفته و حکم صادر می شود.

تصور برخی از متهمان این است که اگر در دادگاه حضور پیدا نکنند می توانند فرار کرده و مجازات نشوند. در حالی که اینطور نیست و همان گونه که در قسمت قبل اشاره کردیم در صورت عدم ارائه دلایل موجه، قاضی این اختیار را دارد که حکم غیابی صادر نماید.

بنابراین توصیه می کنیم با انتخاب یک وکیل ماهر و مجرب دفاعیات خود را آماده کرده و در دادگاه حضور بهم رسانید. در این صورت شاید شامل تخفیف در مجازات شده و شرایط بهتری پیش روی شما قرار گیرد.

آیا حضور وکیل کنار متهم در دادگاه الزامی است؟

در برخی موارد حضور متهم در دادگاه کیفری الزامی بوده و این امکان وجود ندارد که وکیل به جای متهم در دادگاه حضور پیدا کند. بلکه باید در کنار متهم در دادگاه حاضر شود. اگر متهم به دلیل عدم توانایی مالی یا هر دلیل دیگری وکیل نداشته باشد دادگاه برای او وکیل تسخیری انتخاب کرده تا در دادگاه همراه متهم باشد.

در جرم های درجه یک، دو و سه حضور وکیل و متهم در دادگاه الزامی است. همچنین در مجازات های حبس ابد، اعدام، قطع عضو و دیه به تشخیص دادگاه وکیل و متهم باید در کنار هم در دادگاه حاضر شوند.

کلام آخر

با توجه به مطالب ارائه شده در این مقاله لزوم حضور متهم در دادگاه کیفری را بررسی کرده و از تاثیر آن در تضمین حقوق دفاعی متهم، ارزیابی دقیق و منصفانه قضات و ایجاد اعتماد عمومی به سیستم قضایی آگاه شدیم.

همچنین این حضور به متهم اجازه می‌دهد تا از خود دفاع کند، به سوالات دادگاه پاسخ دهد و در فرآیند دادرسی به طور فعال شرکت کند. علاوه بر این، حضور متهم به قضات این امکان را می‌ دهد تا با مشاهده رفتار و واکنش‌های او، تصمیمات عادلانه ‌تری اتخاذ کنند.

وکلای ما با تکیه بر تجربه و دانش خود و با ارائه راهکارهای موثر، خدماتی حرفه ای به شما عزیزان ارائه می دهند. جهت دریافت مشاوره تخصصی با بهترین وکیل کیفری در مجموعه وکالت 24 از طریق شماره زیر اقدام نمایید. مشاورین ما در اسرع وقت آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان خواهند بود.

سوالات متداول

بیشتر بخوانید:

آیا پرداخت دیه سابقه کیفری محسوب می شود؟