آیا توهین سابقه کیفری محسوب می شود؟
آبرو و حیثیت افراد در جامعه از اهمیت بالایی برخوردار بوده و حفاظت از آن جزو وظایف اصلی دولت و سیستم قضایی کشور می باشد. از طرفی امنیت اخلاقی و روانی موجود در اجتماع باعث حفظ حقوق افراد آن جامعه می شود. بنابراین در جوامعی که به جان، مال و آبروی افراد تعرض می شود نشانه وجود مشکلات اساسی در آن جامعه بوده که باید توسط جامعه شناسان بررسی و رفع شود.
طی سال های اخیر به دلیل مشکلات و فشارهای اقتصادی زندگی مردم تحت تاثیر قرار گرفته است. از همین رو زمینه ارتکاب جرم های مختلف نیز بیش از پیش افزایش پیدا کرده است. توهین یک نمونه واضح از این جرائم است که در مکان های مختلف شاهد آن هستیم.
توهین و فحاشی افراد نسبت به یکدیگر می تواند زمینه ساز ایجاد جرائم بیشتری شود. بدین ترتیب توهین به دلیل بر هم زدن آسایش عمومی جامعه و تعرض به آبرو و حیثیت افراد با هیچ دلیلی توجیه پذیر نبوده و قانون گذاران آن را جرم انگاری به حساب می آورند. اما آیا توهین جرم محسوب شده و باعث سابقه کیفری می شود؟ در این مقاله به این سوال پاسخ خواهیم داد. با ما همراه باشید.
آیا توهین سوء پیشینه محسوب می شود؟ آیا توهین سابقه کیفری می شود؟
با توجه به مطالب ارائه شده در ادامه توهین می‌تواند سابقه کیفری برای فرد متهم ایجاد کند. سابقه کیفری به معنای ثبت جرائم و محکومیت‌های کیفری فرد در سوابق قضایی وی است. این سوابق ممکن است در آینده برای فرد مشکلاتی ایجاد کنند، مثلاً در هنگام درخواست گواهی عدم سوء پیشینه یا در فرآیند استخدام در مشاغل دولتی..
تعاریف توهین
در رابطه با معنی توهین می توان گفت توهین از ریشه وهن می آید و به معنی، ضعیف کردن، سست کردن و خار و خفیف کردن است. توهین شامل رفتارهای مختلف اعم از گفتاری، نوشتاری و اشاره بوده که باعث خار شدن و ریختن ابروی افراد جامعه می شود.
توهین علاوه بر جنبه حقوقی از نظر اخلاقی نیز کار ناپسندی است. علاوه بر آن تحقیر دیگران از نظر اسلامی نیز عملی قبیح محسوب می شود و سزاوار مجازات می باشد.
جرم توهین را به دوصورت می توان تعریف کرد:
جرائم علیه آبروی معنوی افراد و اهانت به مقدسات مذهبی که در قوانین قانون تعزیرات به آن اشاره شده است.
انواع توهین
امروزه به دلایل مختلف از جمله فشار معیشتی و پایین آمدن آستانه تحمل مردم شاهد افزیاش فحاشی و توهین افراد نسبت به یکدیگر هستیم. خوب است بدانید که توهین انواع مختلف داشته و بالطبع مجازات های مختلفی نیز شامل فرد می شود:
توهین ساده
به زبانی ساده اهانتی که با وجود اینکه جرم به حساب می آید اما از کیفیت مشدده برخوردار نیست. یعنی شامل تکرار و تعدد جرم نمی باشد.
اما در صورت تکرار توهین، مجازات آن نیز تشدید خواهد شد. طبق ماده 608 قانون تعزیرات مجازات توهین به افراد و بیان الفاظ رکیک در صورتی که باعث حد قذف ( نسبت زنا و لواط به دیگری) نباشد شامل 74 ضربه شلاق و 50 هزار تا یک میلیون ریال جریمه نقدی می باشد.
علاوه بر این توهین ساده در قانون مجازات اسلامی ماده 104 به عنوان جرمی قابل گذشت عنوان شده و براساس کاده 100 و تبصره یک، رسیدگی به شکایت و مجازات مجرم در صورت عدم بخشش شاکی اعمال خواهد شد.
توهین مشدد
در صورتی که به شخصیت های معتبر و مقام های مسئول توهین شود از طرف قانون گذاران این توهین تشدید شده و مجازات بیشتری نیز برای آن در نظر گرفته شده است. انواع توهین مشدد عبارتست از:
توهین به رهبر سابق و رهبر فعلی
طبق قانون تعزیرات ماده 514 توهین به امام خمینی و آیت الله خامنه ای اعم از فعل، گفتار یا نوشتار، 6 ماه تا 2 سال حبس به دنبال خواهد داشت و رسیدگی به این جرم نیز بر عهده دادگاه انتقلاب اسلامی می باشد.
لازم به ذکر است در ماده 514 هیچ نوع شرط واستثنایی نسبت به توهین در حال انجام وظیفه یا در وظیفه تعریف نشده است. از همین رو توهین به رهبری با دلائل مختلف انگیزه شخصی و… شامل مجازات خواهد شد.
توهین به کارکنان و مقامات دولتی ایران
توهین به روسای قوه سه گانه، معاون و وزرای رئیس جمهور،نمایندگان مجلس شورای سالامی وشورای نگهبان، قضات، کارکنان دیوان، کارمندان شهرداری، وزارت خانه و موسسات دولتی در حال انجام وظیفه طبق قانون تعزیرات ماده 609 شامل 3 الی 6 ماه حبس یا 74 ضربه شلاق یا 50 هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.
کلیه افرادی که مورد حمایت این ماده قرار دارند کارکنان دولت هستند نه اشخاص دیگر. به این معنی که توهین و اهانت به کلیه افرادی که در استخدام دولت هستند (پیمانی یا رسمی) جرم محسوب شده و فرد خاطی تحت تعقیب قرار خواهد گرفت.
توجه داشته باشید افرادی که در این ماده از قانون تعریف شدند به صورت حصری بوده و اشخاص دیگر مانند اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام یا شورای امنیت ملی و سایر نهادها را نمی توان شامل این ماده قرار داد. برای اینکه سایر مقامات را بتوان مشمول ماده 609 قرار داد تحقق شرایط زیر ضروری می باشد:
- در صورتی که توهین کننده نسبت به مقام طرف مقابل آگاهی داشته باشد.
- حالت دوم این که توهین به شخص در حال انجام وظیفه صورت گیرد. به طور مثال اهانت به دادرس دادگاه هنگامی که پشت میز کار خود نشسته است حتی اگر به دلائیل شخصی هم باشد، مجازات توهین کننده طبق ماده 609 قانون تعزیرات صورت خواهد گرفت.
توهین به مقامات سیاسی خارجی
اهانت به روسای کشورهای خارجی و نمایندگان آن ها که وارد کشور ایران شده اند چه باگفتار چه نوشتار، به موجب ماده 517 قانون تعزیرات شامل یک تا سه ماه حبس دارد. به شرط اینکه در آن کشور خارجی نیز قانونی در موارد مشابه وضع شده باشد. مجازات توهین در صورت تحقق سه شرط زیر شامل ماده 517 خواهد شد:
- توهین به صورت علنی و در حضور شخص دیگری صورت گرفته باشد.
- در اماکن عمومی انجام شده باشد.
- در قانون کشور مقابل نیز برای جرم مشابه، مجازاتی تعیین شده باشد.
توهین به صاحبان کسب و کار و مشاغل خاص
برخی مواقع در قوانین مختلف توهین به مشاغلی خاص جرم محسوب شده و طبق قانون با فرد برخورد خواهد شد. به عنوان مثال براساس قانون استقلال کانون وکلای دادگستری ماده 20 مجازات توهین به وکیل در حال انجام وظیفه از 15 روز الی 3 ماه حبس خواهد بود.
همین قانون هم در رابطه با کانون کارشناسان رسمی وجود دارد که در صورت اهانت به کارشناس در حال انجام وظیفه، فرد توهین کننده مشمول مجازات خواهد شد. همچنین طبق قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح ماده های 46، 48 و49، اشخاص نظامی در صورت توهین به نگهبان یا مراقب، توهین به مقام مافوق حین انجام وظیفه و موارد این چنینی نیز شامل مجازات خواهند شد.
توهین به جنسیت یا سن فرد
در این مورد اگر فردی که به او توهین می شود خانم بوده یا کودک باشد و در اماکن و معابر عمومی برای آنان مزاحمت ایجاد شود، جرم توهین تشدید شده و طبق ماده 619 قانون تعزیرات مجازات حبس به مدت 2 تا 6 ماه و 74 ضربه شلاق متوجه توهین کننده خواهد شد.
اینطور به نظر می رسد منظور از تعرض به خانم ها مزاحمت جسمانی بوده و کودکان هم اطفال زیر سن بلوغ هستند که در معابر عمومی مانند مسجد، هتل، سینما و کلیه محله ها و خیابان های داخل وخارج شهر برای آنان ایجاد مزاحمت شده باشد.
این نوع توهین برخلاف توهین ساده طبق ماده 104 قابل بخشش و چشم پوشی نمی باشد و توجه داشته باشید شرط تحقق این جرم نیز در صورتی است که به حیثیت فرد توهین شود. مثلا توهین به روسپی های خیابانی شامل این ماده نخواهد شد و با در نظر گرفتن سایر شرایط مجازاتی متوجه توهین کننده نخواهد شد.
توهین به ائمه و اعتباز قداست
نوع دیگری از توهین، توهین به ائمه و مسائل مرتبط با قداست در فرهنگ و قوانین ایران اهمیت ویژه‌ای دارد و معمولاً با مجازات‌های سنگین‌تری مواجه است. توهین به ائمه شامل هر نوع بی‌احترامی، اهانت، فحاشی یا استفاده از الفاظ رکیک علیه آن‌ها میشود.
این نوع توهین نه تنها در جامعه مذهبی، بلکه در قوانین کشور نیز جرم تلقی شده و مجازات سنگینی دارد. قداست به معنای احترام و حرمت ویژه‌ای است که به برخی افراد، اماکن یا اشیاء مذهبی داده میشود. توهین به این موارد به عنوان نقض حرمت و قداست آن‌ها محسوب میشود و معمولاً با واکنش‌های شدیدی از سوی جامعه و نظام قضایی کشور مواجه می‌گردد.
در قوانین ایران، توهین به مقدسات دینی (از جمله ائمه) تحت عناوین مختلف جرم‌انگاری شده است. بر اساس ماده ۵۱۳ قانون مجازات اسلامی، هر کس به مقدسات اسلام و یا هر یک از انبیای عظام یا ائمه معصومین (علیهم السلام) یا حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) اهانت نماید، به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد
لازم به ذکر است توهین تنها به صورت کلامی نیست، بلکه سوزاندن کتاب آسمانی، زباله ریختن در مقبره ائمه و پوشیدن لباس قرمز و شادی کردن در عزاداری های مذهبی نیز نوعی توهین محسوب شده و جرم تلقی میشود و شامل مجازات طبق ماده 513 قانون تعزیرات خواهد شد.
توهین از چه عناصری تشکیل شده است؟ عناصر توهین
مانند هر جرم دیگری، توهین نیز از دو نوع عنصر مادی و روانی تشکیل شده است.
عنصر مادی
عنصر مادی توهین به بخشی از جرم توهین اشاره دارد که شامل اعمال، گفتار یا نوشتاری است که به دیگری بی‌احترامی می‌کند. این عنصر به معنای واقعی کلمه، رفتار یا گفتاری است که صورت گرفته و باعث بی‌احترامی یا خدشه‌دار شدن شخصیت و اعتبار فرد دیگر میشود. عناصر مادی جرم توهین شامل سه بخش است:
- رفتار فیزیکی
- شرایط برای تحقق جرم
- نتیجه حاصل شده
رفتار فیزیکی جرم توهین
منظور از رفتار فیزیکی توهین به شکل های مختلف گفتاری، نوشتاری و رفتاری است. اشاره با دست و چشم، ارسال ایمیل یا پیامک، توهین در شبکه های اجتماعی و فحاشی و استفاده از الفاظ رکیک همگی اهانت به حیثیت افراد تلقی شده و طبق ماده 608 قانون تعزیرات جرم محسوب می شود.
همچنین رفتارهاییی که باعث تحقیر طرف مقابل شود مانند آب دهان انداختن روی او، هول دادن، پرت کردن تخم مرغ روی افراد، برداشتن عمامه و کلاه به صورت خشونت آمیز و… همگی توهین کیفری بوده و شامل مجازات خواهد شد.
نکته قابل توجه در مورد رفتار فیزیکی رفتارهایی است که دلالت بر افعالل مثبت دارند. به طور مثال سلام نکردن یا بلند نشدن در برابر افراد حتی اگر به قصد تحقیر به آنان نیز باشد جرم محسوب نمی شود و جرم توهین به وقوع نمی پیوندد.
شرایط جرم توهین
مورد بعدی شرایط وقوع جرم است. به این معنی که توهین در صورتی جرم کیفری محسوب می شود که در شرایط زیر اتفاق افتاده باشد:
- توهین آمیز بودن رفتار
- وجود مخاطب خاص
- شخص حقیقی بودن مخاطب
- زنده بودن مخاطب
- حضوری و علنی بودن توهین
نتیجه حاصله جرم توهین
توهین باید جرم مطلق به حساب آید. به این معنی که اگر فردی که به او توهین می شود به دلیل شخصیت بالایی که دارد شکایت نمی کند، یا فردی است که دائم تحقیر شده و شخصیت خار و خفیفی دارد و نسبت به توهین افراد شاکی نبوده و متاثر نمی شود، نمی توان گفت که توهین کننده جرمی مرتکب نشده است. بلکه در هر صورت رفتار او عرفا جرم توهین محسوب می شود.
عنصر روانی
عنصر روانی توهین به نیت و قصد پشت عمل توهین‌آمیز اشاره دارد. این عنصر مربوط به ذهنیت و قصد فردی است که عمل یا گفتار توهین‌آمیز را انجام می‌دهد. توجه به دو نکته در این مورد ضروری می باشد:.
- قصد و نیت عمدی
عنصر روانی توهین یعنی فرد باید آگاهانه و عمدی قصد توهین و بی‌احترامی داشته باشد، ملا در حالت بیهوشی، خواب یا مستی نباشد. اگر فرد بدون قصد و از روی اشتباه یا بی‌اطلاعی چیزی بگوید یا انجام دهد که دیگری آن را توهین‌آمیز تلقی کند، معمولاً نمی‌توان آن را به عنوان توهین در نظر گرفت.
- علم به توهین‌آمیز بودن
فرد باید بداند که گفتار یا رفتارش توهین‌آمیز است و با این آگاهی، آن را انجام دهد. یعنی باید بداند که الفاظ یا اعمالش می‌تواند به شخصیت و حیثیت فرد دیگر آسیب بزند. به طور مثال برخی مواقع به دلیل تفاوت فرهنگی یا زبانی فرد نمی داند که رفتار یا گفتار او توهین محسوب می شود. در این حالت او مرتکب جرم توهین نشده است..
همچنین اگر توهین کننده قصد و نیت خوبی از توهین داشته باشد باز هم مرتکب جرم شده است. به طور مثال توهین و مسخره کردن افراد به نیت خنداندن بیماری افسرده، تحقیر غرور طرف مقابل در مسابقه به نیت شکست او و مواردی از این قبیل با وجود انگیزه شرافتمندانه ای که پشت توهین است در کیفری بودن توهین تاثیری ندارد.
روش های اثبات جرم توهین
ادله اثبات جرم طبق قانون مجازات اسلامی ماده 160 از طریق روش های زیر صورت می گیرد:
- شهادت شاهدین و افرادی که در زمان وقوع جرم در محل حضور داشته اند.
- افزایش علم قاضی از طریق ارائه مدارک و مستندات معتبر
- ارائه فیلم، عکس، پیامک، صوت، چت و غیره در جهت کمک به قاضی
کلام آخر
وکلای حرفه ای ما در وکالت 24 با بهره مندی از دانش و تجریه خود به بهترین نحو به شما عزیزان کمک کرده و در دعاوی مربوط به توهین با ارائه مشاوره های تخصصی و راه حل های کیفری و حقوقی در کنار مراجعین محترم خواهند بود. بنابراین با خیالی آسوده و آرامش خاطر پروسه حقوقی و کیفری مربوط به جرم توهین را به ما بسپارید.با ما تماس بگیرید و مشاوره های لازم را دریافت نمایید.
بیشتر بخوانید: