در نظام حقوقی ایران، حقوق مالی خانواده و تعیین تکالیف مالی بین زوجین یکی از موضوعات مهم و پررنگ به شمار می آید. یکی از موارد مهمی که در این زمینه مطرح می شود، موضوع پرداخت مهریه به عنوان حق قانونی و شرعی زوجه است. در مواردی که مرد نتواند مهریه را به طور داوطلبانه پرداخت کند، امکان توقیف اموال وی برای وصول طلب مهریه فراهم است. اما برای جلوگیری از آسیب به زندگی و معیشت فرد و خانواده اش، برخی از اموال از توقیف معاف شده اند. در این مقاله از وکالت 24 به معرفی اموالی که برای مهریه توقیف نمیشوند، پرداخته ایم.
کدام اموال برای مهریه توقیف نمی شود
اگر مرد توانایی مالی برای پرداخت کامل مهریه را نداشته باشد، قانون گذار به او این امکان را داده است که درخواست تقسیط مهریه یا همان اعسار از پرداخت مهریه بدهد. در این حالت، دادگاه با بررسی شرایط مالی و درآمد مرد، مبلغ مهریه را به اقساط ماهیانه تقسیم می کند. مرد موظف است این اقساط را طبق زمان بندی مشخص شده توسط دادگاه پرداخت کرده و در پایان هر پرداخت، رسید آن را از واحد اجرای احکام دریافت کند.
اما اگر مرد بیش از سه بار اقساط تعیین شده را پرداخت نکند، مهریه از حالت قسطی خارج می شود و به اصطلاح “به حال” تبدیل می گردد. این یعنی زن می تواند درخواست کند که کل مبلغ مهریه به صورت یکجا پرداخت شود. در این شرایط، اگر مرد دوباره نتواند درخواست تقسیط جدید بدهد یا اقساط را در موعد مقرر پرداخت نکند، زن این حق را دارد که از دادگاه حکم جلب مرد را بگیرد یا حتی اقدام به توقیف اموال او کند تا از این طریق مهریه خود را دریافت کند.
مدت زمان توقیف اموال برای مهریه، معمولا بین 10 تا 20 روز طول می کشد و این مدت به نوع اموال مورد نظر بستگی دارد. داشتن وکیل برای انجام مراحل توقیف می تواند تأثیر زیادی در سرعت این روند داشته باشد؛ زیرا وکیل به خوبی با قوانین و مستثنیات دین (اموالی که قابل توقیف نیستند) آشناست و می تواند این فرآیند را سریع تر و مؤثرتر به انجام برساند. وکیل مهریه با آگاهی از مراحل قانونی، می تواند اموال مرد را سریع تر توقیف کرده و مهریه را به نفع زن وصول کند.
در برخی موارد امکان توقیف اموال مرد وجود ندارد و نمی توان از طریق این اموال مهریه را دریافت نمود.
این اموال از ضروریات ابتدایی برای زندگی شرافتمندانه یک فرد هستند که به آنها مستثنیات دین گفته می شود و برای مهریه توقیف نمی شوند که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم:
مستثنیات دین در قانون ایران و معافیت اموال از توقیف مهریه
بر اساس ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1393، مستثنیات دین شامل اموالی است که به دلیل ضرورت آن ها برای زندگی شرافتمندانه فرد، از توقیف و فروش برای پرداخت بدهی (از جمله مهریه) معاف هستند. هدف از این قانون، جلوگیری از تضعیف زندگی و معیشت مردان و حفظ حقوق اساسی آن ها می باشد.
این اموال عبارتند از:
منزل مسکونی در حد شأن فرد (زوج)
بر اساس قانون، منزل مسکونی که متناسب با شأن و وضعیت اجتماعی مرد باشد، از جمله مستثنیات دین محسوب می شود. این به معنای آن است که خانه یا آپارتمان مسکونی که برای زندگی مرد و خانواده اش ضروری است و سطح رفاهی مناسب با جایگاه وی دارد، قابل توقیف و فروش برای پرداخت مهریه نیست. البته این معافیت به این شرط است که منزل مورد نظر تنها مسکن فرد و خانواده او باشد و به عنوان یک مسکن لوکس و اضافی تلقی نشود.
مواد غذایی موجود در منزل
در قانون، مواد غذایی موجود در خانه به عنوان نیازهای اولیه زندگی فرد و خانواده تحت تکفل وی در نظر گرفته شده اند. این اقلام از جمله ضروریات اساسی برای بقا و حفظ سلامت هستند و به همین دلیل قانون گذار از توقیف و فروش این اموال جلوگیری کرده است تا معیشت فرد دچار آسیب نشود.
کتاب ها و ابزار علمی و تحقیقاتی
اگر مرد به عنوان دانشجو، پژوهشگر یا استاد، ابزارهای علمی و تحقیقاتی را برای کار و مطالعه خود استفاده کند، کتاب‌ها و ابزارهای علمی و تحقیقاتی وی نیز جزو مستثنیات دین قرار می گیرند. این اموال، به دلیل اهمیت آن ها در ارتقاء سطح علمی و شغلی فرد، قابل توقیف نیستند.
لوازم و اثاثیه ضروری زندگی
لوازم زندگی، شامل وسایل مورد نیاز برای زندگی روزمره مانند یخچال، تلویزیون، اجاق گاز و دیگر اثاثیه مورد نیاز برای زندگی، از جمله اموالی هستند که به عنوان مستثنیات دین در قانون تعیین شده اند. این وسایل به دلیل ضرورت آن ها برای زندگی روزمره و حفظ رفاه افراد تحت تکفل، مشمول توقیف نمی شوند.
ابزار کار مورد نیاز برای امرار معاش
ابزار و وسایلی که مرد برای امرار معاش و شغل خود از آنها استفاده می کند، مانند وسایل مکانیکی برای کار مکانیک یا ابزارهای مهندسی، از مستثنیات دین هستند. این اموال به دلیل ارتباط مستقیم آن ها با کسب و کار فرد، از توقیف و فروش معاف شده اند تا تأمین معیشت وی دچار مشکل نشود.
خط تلفن همراه
خط تلفن همراه مرد نیز جزو مستثنیات دین محسوب می شود، زیرا ارتباطات در دنیای امروز از طریق تلفن بسیار ضروری است. تلفن همراه به عنوان یکی از ابزارهای مهم ارتباطی و شغلی مرد از توقیف معاف است.
ودیعه‌ای که به موجر پرداخت شده است
در صورتی که مرد برای اجاره نشینی مبلغی را به عنوان ودیعه به موجر پرداخت کرده باشد، این مبلغ نیز به عنوان مستثنیات دین در نظر گرفته می شود و در روند اجرای حکم مهریه قابل توقیف نیست.
- قانون مستثنیات دین تا زمانی که مرد زنده است و به عنوان محکوم علیه شناخته می شود، دارای اعتبار است. اما پس از فوت محکوم علیه، اموال او به صورت کلی و بدون معافیت های مذکور برای تسویه بدهی ها از جمله مهریه قابل فروش و توقیف خواهند بود.
جمع بندی
به طور کلی، مستثنیات دین در قانون ایران شامل اموالی است که به دلیل اهمیت آن ها برای معیشت و رفاه مرد و خانواده اش، از توقیف و فروش برای پرداخت مهریه معاف هستند. این قانون در راستای حفظ عدالت و جلوگیری از تضییع زندگی فرد تنظیم شده است و اموالی نظیر منزل مسکونی، لوازم ضروری زندگی، ابزارهای شغلی و سایر مواردی که برای معیشت فرد لازم و ضروری است را شامل می شود.
این مقررات، مردان را در شرایط دشوار مالی حفظ کرده و از تأثیرات شدید مالی و اجتماعی ناشی از توقیف اموالشان جلوگیری می کند.
تیم حقوقی وکالت 24 با تکیه بر تجربه و تخصص خود، آماده است تا در تمامی مراحل دعاوی مرتبط با توقیف مهریه همراه شما باشد و بهترین راهکارهای قانونی را برای دفاع از حقوق مالی شما ارائه دهد. وکلای ما با دانش به‌روز و آشنایی کامل با قوانین مربوط به مستثنیات دین و نحوه توقیف اموال، به شما کمک می کنند تا روند دادرسی را به بهترین شکل طی کنید و از حقوق قانونی خود بهره مند شوید. برای دسترسی به شماره وکیل مجرب در زمینه توقیف مهریه، با ما در ارتباط باشید.
سوالات متداول
ملک را می توان برای مهریه توقیف کرد. اگر ملک در رهن بانک باشد، باید ابتدا با بانک برای فک رهن توافق شود. در صورت عدم موافقت بانک، زن می تواند از دادگاه حکم فک رهن بگیرد. پس از آزادسازی، ملک برای مزایده و پرداخت مهریه به زن آماده می شود.
برای درخواست مهریه ابتدا لازم است به دفتر ازدواج مراجعه شود. اگر مالی از سوی زوج یافت نشد، می‌توان با دریافت گواهی از اجرای ثبت، دادخواست مطالبه مهریه را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه ارائه داد. همچنین از همین دفاتر امکان اقدام برای صدور حکم اجراییه مهریه وجود دارد.
توقیف اموال زوج، بازداشت و ممنوع الخروجی زوج در مطالبه مهریه و درخواست اعسار از پرداخت مهریه از جمله عواقب اچجرا گذاشتن مهریه برای مرد هستند.
برای توقیف خودرو به عنوان مهریه از طریق اجرای ثبت اسناد، زن می تواند با ارائه پلاک خودرو درخواست توقیف را ثبت کند. پس از صدور اجرائیه، به مرد ده روز فرصت داده می شود تا مهریه را پرداخت کند.
برای اجرای مهریه از طریق ثبت، زن یا وکیل او بایستی با در دست داشتن سند ازدواج و مدارک شناسایی به دفترخانه محل وقوع عقد مراجعه کرده و اموالی را معرفی کند که متعلق به زوج و قابل مطالبه باشد.
سردفتر مربوطه برگه اجرائیه را صادر و پرونده را به اداره ثبت ارسال می نماید.