درخواست اعاده دادرسی کیفری به کجا تسلیم می شود؟

در دنیای پیچیده حقوق، درخواست اعاده دادرسی کیفری یکی از ابزارهای اساسی برای تأمین عدالت و حفظ حقوق افراد است. این فرایند به متهمان امکان می ‌دهد تا با ارائه دلایل جدید یا شواهد تازه، پرونده خود را دوباره بررسی کنند و در پی آن، ممکن است حکم صادر شده تغییر یابد یا لغو شود.

اما پرسش اصلی این است که این درخواست باید به کجا تسلیم شود؟ در این مقاله، مراحل و مراجع قانونی مربوط به تسلیم درخواست اعاده دادرسی کیفری را بررسی خواهیم کرد تا شما با آگاهی کامل بتوانید از این حق قانونی خود استفاده کنید.

تعریف اعاده دادرسی و انواع آن

شاید تصور خیلی از افراد این باشد که به حکم قطعی دادگاه نمی توان اعتراض کرد. در حالی که اینگونه نیست و در کلیه مراحل شکایت و صدور حکم امکان اعتراض برای طرفین دعوا وجود دارد. بنابراین اعاده دادرسی را می توان بازگشت مجدد رای قطعی به دادگاه تعریف کرد تا مجدد مورد رسیدگی قرار گیرد.

بنابراین اعاده دادرسی تحت شرایطی خاص انجام می پذیرد و در واقع اعتراض به حکم قاضی و رای نهایی دادگاه است.این فرایند به متهمان اجازه می ‌دهد اگر دلایل یا شواهد جدیدی دارند، درخواست بررسی مجدد پرونده خود را بدهند.

این امکان هم برای احکام دادگاه‌ های حقوقی و هم کیفری وجود دارد، به شرطی که شواهد جدید یا اشتباهات مهمی در رای اولیه پیدا شده باشد که بتوان حکم را نقض کرد. با استفاده از اعاده دادرسی، افراد می ‌توانند از راه قانونی برای تجدیدنظر در حکم صادره اقدام کرده و در نهایت به عدالت دست کنند.

انواع اعاده دادرسی:

• اعاده دادرسی حقوقی
• اعاده دادرسی کیفری
• اعاده دادرسی خاص

و همان طور که در مقدمه گفته شد در این مقاله اعاده دادرسی کیفری را مورد بررسی قرار خواهیم داد. لازم به ذکر است اعاده دادرسی کیفری تحت شرایطی خاص امکان پذیر بوده و امکان درخواست برای همه افراد نیز وجود ندارد. در ادامه متن بیشتر به این موارد خواهیم پرداخت.

دلایل اعاده دادرسی کیفری، اعاده دادرسی کیفری چه شرایطی دارد؟

عاده دادرسی کیفری تحت شرایط خاصی ممکن است انجام شود که به موجب قانون آیین دادرسی کیفری تعیین شده‌اند. این شرایط عبارتند از:

شرط اول

اعاده دادرسی تنها در مواردی که حکم نهایی به مجازات صادر شده باشد، قابل قبول است. بنابراین، اگر حکمی مبنی بر بی‌ گناهی یا برائت فرد صادر شود، امکان درخواست اعاده دادرسی وجود ندارد.

شرط دوم

تنها کسانی که حق درخواست اعاده دادرسی دارند، عبارتند از: محکوم علیه( یعنی فردی که حکم مجازات علیه او صادر شده)، دادستان کل کشور و دادستانی که مسئول اجرای حکم است.

شرط سوم

• زنده بودن مقتول: اگر شخصی به اتهام قتل محکوم شود و بعد مشخص گردد که فرد مورد نظر زنده است.

• تضاد در محکومیت‌ ها: اگر چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به گونه‌ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل شد، بقیه افراد می‌ توانند نسبت به حکم صادره درخواست اعاده دادرسی کنند.

• وجود شواهد یا دلایل جدید: اگر پس از صدور حکم قطعی، شواهد یا دلایل جدیدی کشف شود که می‌ تواند بر نتیجه پرونده تأثیر بگذارد و در زمان محاکمه اصلی در دسترس نبوده یا مطرح نشده باشد.

• اشتباه در حکم: اگر حکم دادگاه به دلیل اشتباه قاضی در تطبیق موضوع با قانون یا تفسیر نادرست قانون صادر شده باشد.

• فساد در دادرسی: اگر در فرآیند دادرسی تقلب، جعل، رشوه‌خواری یا اعمال خلاف قانون صورت گرفته باشد که بر صدور حکم تأثیر گذاشته است.

• مغایرت احکام: در صورتی که احکام متناقضی در خصوص یک موضوع و یک شخص صادر شده باشد، این مغایرت‌ ها باعث اشتباه در نتیجه دادرسی شده باشد.

• ثابت شدن بی‌گناهی: اگر فرد دیگری به جرم مشابه محکوم شود و ثابت گردد که متهم اصلی بی‌ گناه بوده است.

• رأی دیوان عالی کشور: اگر دیوان عالی کشور رأیی صادر کند که مغایر با حکم قطعی دادگاه باشد و نشان دهد که حکم قطعی نادرست بوده است.

• احکام متضاد برای یک جرم: اگر شخصی به علت انتساب یک عمل مجرمانه محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکم دیگر به علت همان عمل مجرمانه محکوم شده باشد، به طوری که از تعارض دو حکم، بی‌ گناهی یکی از آنان احراز گردد.

• احکام متفاوت برای یک اتهام: اگر درباره شخصی به اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شود.

• استناد به اسناد جعلی یا شهادت دروغین: اگر در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است.

• عدم جرم بودن عمل یا مجازات بیش از حد: اگر عمل ارتکابی جرم نباشد یا مجازات مورد حکم بیش از حد قانونی باشد.

درخواست اعاده دادرسی کیفری به کجا تسلیم می شود؟ نحوه درخواست اعاده دادرسی کیفری

ثبت درخواست اعاده دادرسی به دو روش زیر صورت می پذیرد:

• مراجعه حضوری به دبیرخانه دیوان عالی کشور و ثبت درخواست و دریافت شماره پیگیری
• روش غیر حضوری ثبت درخواست اعاده دادرسی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

• بدین منظور حتماً باید دلایل اعاده دادرسی که در بالا توضیح دادیم، در درخواست ذکر شود. همچنین، تمامی آرای صادره شامل رای بدوی و تجدیدنظر را نیز باید ضمیمه کنید. اگر رای بدوی بدون تجدیدنظرخواهی قطعی شده باشد، باید گواهی قطعیت از دادگاه را نیز ضمیمه درخواست خود کنید.

پس از آن که درخواست اعاده دادرسی به یکی از شعب دیوان عالی کشور ارسال شد، اگر قضات آن شعبه دلایل شما را مطابق با موارد مذکور در ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری (که در بخش قبلی بیان کردیم) بیابند، درخواست اعاده دادرسی را می ‌پذیرند و رسیدگی به پرونده را به دادگاه هم‌عرض دادگاه صادر کننده حکم قطعی، ارجاع می ‌دهند. در غیر اینصورت رای به رد اعاده دادرسی صادر می شود. منظور از دادگاه هم عرض این است که هر دو دادگاه صلاحیت یکسان داشته و هیچ یک نسبت به دیگری برتری ندارد.

مهلت اعاده دادرسی کیفری در قانون جدید

جهت درخواست اعاده دادرسی کیفری مهلت خاصی مشخص نشده و افراد در هر زمانی می توانند نسبت به ثبت درخواست خود اقدام نمایند. حتی پس از رد درخواست نیز امکان اعاده دادرسی مجدد امکان پذیر می باشد. درخواست اعاده دادرسی به دیوان عالی کشور ارسال شده و در آنجا مورد رسیدگی قرار می گیرد.

آثار اعاده دادرسی کیفری

اعاده دادرسی دارای سه نوع اثر اصلی است: اثر تعلیقی، اثر انتقالی، و اثر نسبی. هر کدام از این آثار نقش خاصی در روند قانونی اعاده دادرسی دارند که در زیر توضیح داده می‌ شود:

اثر تعلیقی

اثر تعلیقی به این معنی است که با پذیرفته شدن درخواست اعاده دادرسی، اجرای حکم اصلی تا زمان رسیدگی مجدد و صدور حکم جدید متوقف می‌ شود. این اثر به جلوگیری از اجرای حکمی که ممکن است بعداً باطل شود، کمک می‌ کند. زمانی که دادگاه قرار قبول اعاده دادرسی را صادر کند، اجرای حکم اولیه به حالت تعلیق درمی‌ آید تا بررسی مجدد صورت گیرد.

اثر انتقالی

اثر انتقالی به این معناست که پرونده برای بررسی مجدد به دادگاهی که حکم اولیه را صادر کرده، بازمی‌ گردد. دادگاه موظف است مجدداً به موضوع رسیدگی کند و حکم جدیدی صادر نماید. بدین ترتیب دادگاه در این مرحله می‌ تواند بر اساس دلایل و مستندات جدید، حکم قبلی را نقض یا تأیید کند و تصمیم جدیدی اتخاذ نماید.

اثر نسبی

اثر نسبی به این معناست که نتیجه اعاده دادرسی فقط بر طرفین پرونده تأثیر می‌ گذارد و نمی‌ تواند به نفع یا ضرر اشخاص ثالث اعمال شود. این اثر تضمین می‌ کند که حقوق طرفین درگیر در پرونده حفظ شود و اشخاص دیگر نتوانند از نتایج اعاده دادرسی بهره‌ مند شوند یا متضرر شوند.

چه مراجعی به اعاده دادرسی کیفری رسیدگی می کنند؟

طبق قانون آیین دادرسی کیفری، مرجع رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی همان دادگاهی است که حکم قطعی را صادر کرده است. به عبارت دیگر، اگر حکم قطعی توسط دادگاه بدوی صادر شده باشد، همان دادگاه بدوی مسئول رسیدگی به درخواست اعاده دادرسی خواهد بود.

در مواردی که حکم قطعی توسط دادگاه تجدیدنظر صادر شده باشد، دادگاه تجدیدنظر مربوطه به درخواست اعاده دادرسی رسیدگی می‌ کند. در مواردی که حکم قطعی در دیوان عالی کشور صادر شده باشد، دادخواست اعاده دادرسی باید به دیوان عالی کشور تقدیم شود تا برای رسیدگی مجدد به دادگاه صادر کننده حکم ارجاع شود. این سازوکار به منظور حفظ هماهنگی و انسجام در روند دادرسی و جلوگیری از پراکندگی پرونده‌ ها در مراجع مختلف قضایی تدوین شده است.

نکته قابل توجه اینکه اگر مجازات سلب حیات و سایر مجازات های بدنی باشد دیوان عالی کشور پیش از اتخاد تصمیم درباره درخواست اعاده دادرسی کیفری، دستور به توقف اجرای حکم می دهد.

ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری

ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری شرایطی را تعیین می ‌کند که تحت آن‌ ها درخواست اعاده دادرسی در مورد احکام قطعی دادگاه‌ ها پذیرفته می‌ شود. این موارد شامل موقعیت‌ هایی است که شواهد یا دلایل جدیدی به دست آید که می ‌تواند بی‌ گناهی فرد محکوم را اثبات کند یا نشان دهد که حکم صادره اشتباه بوده است. برخی از این شرایط عبارتند از:

• اگر شخصی به اتهام قتل محکوم شود و سپس زنده بودن فرد مقتول ثابت گردد.
• اگر چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند که فقط یک نفر می‌ تواند آن را مرتکب شده باشد.
• اگر فردی به علت یک جرم محکوم شود و شخص دیگری نیز به علت همان جرم محکوم شده باشد، به نحوی که تضاد بین احکام نشان دهد یکی از آن‌ ها بی‌ گناه است.
• در صورتی که درباره یک اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شده باشد.
• اگر ثابت شود که حکم دادگاه بر اساس اسناد جعلی یا شهادت دروغین صادر شده است.
• اگر پس از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی رخ دهد یا ادله جدیدی ارائه شود که بی‌ گناهی محکوم علیه را اثبات کند.
• در صورتی که عمل ارتکابی جرم نباشد یا مجازات تعیین شده بیش از حد قانونی باشد.

همچنین براساس قانون آیین دادرسی کیفری ماده 474، اشخاص دارای حق درخواست اعاده دادرسی عبارتند از:

محکوم علیه ، وکیل یا نماینده قانونی محکوم علیه ، همسر و وراث قانونی و وصی محکوم علیه در صورت فوت یا غیبت او ، دادستان کل کشور و دادستان مجری حکم .

ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری

مطابق ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری، در صورتی که رئیس قوه قضائیه رأی قطعی صادره از هر یک از مراجع قضائی را خلاف شرع بین تشخیص دهد، می‌ تواند با تجویز اعاده دادرسی، پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال کند. این پرونده‌ ها در شعب خاصی که توسط رئیس قوه قضائیه برای این امر تخصیص داده می‌ شوند، رسیدگی و رأی قطعی صادر می‌ شود. به عبارتی، تنها در صورت تشخیص رئیس قوه قضائیه مبنی بر خلاف شرع بودن رأی صادره، امکان اعاده دادرسی کیفری وجود دارد و این تشخیص نهایی است.

اعاده دادرسی بر اساس این ماده تنها در یک فرض ممکن است و آن زمانی است که رأی صادره بر خلاف شرع اسلام باشد. این امکان تنها به رئیس قوه قضائیه اختصاص دارد و هیچ نهاد یا فرد دیگری نمی‌ تواند این درخواست را مطرح کند. این ماده در راستای تضمین اجرای صحیح احکام شرعی و جلوگیری از صدور احکامی که ممکن است با اصول شرع اسلام در تضاد باشند، تدوین شده است. این فرآیند باعث می‌ شود که حتی پس از صدور احکام قطعی نیز نظارتی بر رعایت اصول شرع در احکام قضائی وجود داشته باشد. لازم به ذکر است ثبت درخواست اعاده دادرسی کیفری ماده 477 تنها به روش حضوری امکان پذیر بوده و متقاضی باید از طریق مراجعه به اداره دادگستری کل استان اقدام به ارائه درخواست خود نماید.

نکات ثبت درخواست اعاده دادرسی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

جهت ثبت درخواست اعاده دادرسی کیفری در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، طبق بخشنامه شماره ۹۰۰/۱۹۷۱۷/۵۵۰ اداره کل نظارت الکترونیک قضایی، توجه به نکات زیر ضروری می باشد:

• در اعتراض به حکم، برخلاف سایر روش‌ ها که کلیات در دادخواست و جزئیات در لایحه پیوستی ارائه می‌ شود، در درخواست اعاده دادرسی کیفری، تمام توضیحات باید در درخواست اصلی ذکر شود و نیازی به لایحه جداگانه نیست.

• درخواست اعاده دادرسی که به دفاتر خدمات قضایی ارائه می‌ شود باید تایپ شده باشد؛ درخواست‌ های دست‌نویس ثبت نمی‌ شوند.

• متقاضی باید در درخواست خود، به صراحت بند یا بند های ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری را که دلیل آن ها برای درخواست اعاده دادرسی است، ذکر کند.

• تصاویر احکام صادره در مراحل بدوی و تجدیدنظر و گواهی قطعیت رای صادره نیز باید به درخواست ضمیمه و توسط دفتر خدمات قضایی اسکن شود.

• اگر محکوم علیه توسط وکیل خود اقدام به درخواست اعاده دادرسی کرده باشد، تصویر وکالت‌نامه وکیل باید ضمیمه و اسکن شود. در وکالت‌نامه باید اختیار اعاده دادرسی صراحتاً ذکر و مهر مالیاتی قانونی داشته باشد.

• درخواست اعاده دادرسی فقط از محکوم علیه یا وکیل قانونی وی پذیرفته می‌ شود. در موارد فوت یا غیبت، درخواست می‌ تواند از طرف همسر، وراث یا وصی وی ارائه شود. درخواست از طرف شاکی پذیرفته نمی‌ شود.

• هزینه ثبت درخواست اعاده دادرسی کیفری در دفاتر خدمات الکترونیک برای هر فرد، 500 هزار ریال به‌عنوان هزینه دادرسی به علاوه هزینه تطبیق اوراق و هزینه دفتر خدمات قضایی است.

کلام آخر

شناخت دقیق مراحل و مراجع تسلیم درخواست اعاده دادرسی کیفری می ‌تواند مسیر دستیابی به عدالت را هموارتر کند. با استفاده از اطلاعاتی که در این مقاله ارائه شد، می ‌توانید با اطمینان بیشتری به دنبال احقاق حق خود باشید و از فرصت ‌های قانونی برای تغییر سرنوشت خود بهره‌مند شوید. توصیه می کنیم از تجربه وکلای مجرب در این زمینه بهره برده و با آنان نیز مشورت نمایید تا به بهترین نتیجه ممکن دست یابید.

تیم حقوقی وکالت 24 با بهره مندی از با تجربه ترین وکیل کیفری و وکیل حقوقی آماده مشاوره و پاسخگویی به سوالات شما عزیزان بوده و راهکارهای موثر متناسب با نیاز شما ارائه خواهند کرد. کافیست با ما تماس بگیرید و از مشاوره حرفه ای وکالت 24 بهره مند شوید.

سوالات متداول

بیشتر بخوانید:

چه جرائمی کیفری هستند؟(انواع، مرجع رسیدگی و مجازات)

برای شکایت کیفری چه مدارکی لازم است؟(تمام مدارک مورد نیاز)