چرا پرونده کیفری به شورای حل اختلاف می رود؟

در جوامع امروز، حل ‌و فصل منازعات و اختلافات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با افزایش تعداد پرونده‌ های قضایی و ترافیک سنگین دادگاه ها، روش‌ های جایگزین برای حل اختلافات مورد توجه قرار گرفته‌ اند.

یکی از این روش‌ ها، ارجاع پرونده ‌های کیفری به شورای حل اختلاف است. اما چرا پرونده ‌های کیفری که به نظر می ‌رسد باید در محاکم قضایی با دقت بیشتری رسیدگی شوند، به شورای حل اختلاف منتقل می ‌شوند؟

این مقاله به بررسی دلایل ارجاع پرونده‌ های کیفری به شورای حل اختلاف پرداخته و تاثیرات مثبت این رویکرد بر کاهش بار دادگاه‌ ها و افزایش رضایتمندی طرفین دعوا را تحلیل می‌ کند.

دلیل تشکیل شورای حل اختلاف

مراجع قضایی، شامل دادگاه ‌های حقوقی و کیفری، به طور روزانه با حجم زیادی از مراجعانی مواجه هستند که منتظر رسیدگی به پرونده‌ های حقوقی یا حل اختلافاتشان با دیگران می ‌باشند. با این حال، امکانات و نیروی انسانی موجود در دادگاه‌ ها همیشه قادر به پاسخگویی به تمامی دعاوی کوچک و جزئی نیستند.

از این رو، به منظور تسهیل روند رسیدگی، نهادی به نام شورای حل اختلاف تأسیس شده است که به دادگاه‌ ها در این زمینه یاری می ‌رساند. شورای حل اختلاف زیر نظر قوه قضائیه و به منظور ایجاد صلح و سازش در بین افراد غیردولتی تشکیل شده است. این شورا متشکل از یک رئیس و دو عضو اصلی و یک عضو علی البدل می باشد.

دلایل ارجاع پرونده کیفری به شورای حل اختلاف، چرا پرونده کیفری به شورای حل اختلاف می‌ رود؟

ارجاع پرونده ‌های کیفری به شورای حل اختلاف به منظور کاهش بار قضایی دادگاه‌ ها و تسریع در حل و فصل اختلافات صورت می ‌گیرد. این شورا با بهره‌ گیری از روش ‌های میانجی‌گری و سازش، به حل و فصل اختلافات ساده و غیرپیچیده می ‌پردازد که نیازی به بررسی ‌های پیچیده قضایی ندارند.

هدف از این اقدام، کاهش هزینه ‌ها، افزایش رضایتمندی طرفین دعوا و ایجاد فضای مناسب برای گفتگو و توافق است.

همچنین، این رویکرد به جلوگیری از طولانی شدن فرایندهای قضایی و کاهش فشار بر سیستم قضایی کمک می ‌کند.

تصمیمات شورای حل اختلاف پس از تأیید دادگاه، لازم‌الاجرا بوده و به این ترتیب عدالت به نحو مؤثرتری تحقق می ‌یابد.

چه پرونده هایی به شورای حل اختلاف ارجاع داده می شوند؟ چه پرونده هایی در شورای حل اختلاف بررسی می شوند؟

پرونده ‌هایی که به شورای حل اختلاف ارجاع می ‌شوند، عمدتاً شامل مواردی هستند که نیاز به ایجاد سازش و توافق میان طرفین دعوا دارند.

طبق قوانین مربوطه، این شورا به درخواست طرفین یا از سوی دادسرا و دادگاه برای حل اختلافات در زمینه ‌های حقوقی، مدنی، خانوادگی و پرونده ‌های مرتبط با جرائم قابل‌گذشت وارد عمل می‌ شود.

شورای حل اختلاف به دنبال فراهم کردن فرصت‌ های سازش است و در صورت موفقیت در ایجاد توافق، گزارشی اصلاحی صادر می ‌کند که به‌عنوان حکم نهایی در نظر گرفته می ‌شود.

اگر سازش امکان‌پذیر نباشد، پرونده به دادگاه ارجاع می‌ شود تا با بررسی دقیق‌ تری ادامه یابد. همچنین، اگر یکی از طرفین در جلسه اول رسیدگی در شورا اعلام کند که تمایلی به سازش ندارد، پرونده به دادگاه بازگردانده می ‌شود و شورا تنها در مواقعی که طرفین در جستجوی سازش هستند، تشکیل می ‌شود.

در مورد برخی پرونده ها نیز شورای حل اختلاف صلاحیت صدور حکم را دارد و می تواند رای بدهد. پرونده هایی که شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی به آن ها را دارد در قانون به طور دقیق مشخص شده و به صورت زیر است:

• دعاوی مالی مرتبط به اموال منقول با ارزش تا 20 میلیون تومان.
• دعاوی مربوط به گواهی حصر وراثت، تحریر ترکه، و مهر و موم کردن آنها.
• دعاوی مربوط به تعدیل اجاره، تخلیه مسکن، و تأمین دلیل.
• جرائم تعزیری که مجازات آنها جزای نقدی درجه 8 است، که تنها توسط شورای حل اختلاف رسیدگی می‌ شود و قابلیت ارسال به دادگاه را ندارند.

احضاریه و اخطاریه از طرف شورای حل اختلاف

• احضاریه سندی رسمی است که از سوی شورای حل اختلاف به طرفین دعوی ارسال می‌ شود تا آنها را به جلسه رسیدگی دعوت کند. این احضاریه شامل تاریخ، زمان، و محل جلسه است و طرفین موظفند در موعد مقرر در جلسه حضور یابند. عدم حضور بدون عذر موجه می‌ تواند منجر به عواقب قانونی شود.

• اخطاریه نامه ‌ای است که از سوی شورای حل اختلاف به طرفین دعوی برای اطلاع‌رسانی در مورد تصمیمات یا اقدامات خاص صادر می‌ شود. این سند ممکن است شامل مهلت‌ های قانونی، دستورالعمل ‌ها، یا تغییرات در وضعیت پرونده باشد و هدف آن آگاه‌ سازی طرفین از وضعیت پرونده و الزامات قانونی است.

مراحل شکایت و رسیدگی به پرونده کیفری در شورای حل اختلاف

برای رسیدگی به موضوع اختلاف در شورای حل اختلاف، ضروری است که تمامی اعضای اصلی شورا، شامل سه نفر، در جلسه حضور داشته باشند. در صورت غیبت هر یک از اعضای اصلی، دو نفر از اعضای علی‌البدل جایگزین خواهند شد و تصمیم‌گیری بر اساس نظر اکثریت انجام می ‌شود. طرفین اختلاف یا وکلای آنان نیز می‌ توانند در جلسات رسیدگی حاضر شوند. مراحل رسیدگی به پرونده کیفری در شورای حل اختلاف به شرح زیر است:

دریافت و ثبت پرونده

پس از ارجاع پرونده کیفری به شورای حل اختلاف، پرونده ثبت و بررسی اولیه انجام می‌ شود تا مشخص گردد که موضوع پرونده در صلاحیت شورای حل اختلاف قرار دارد یا خیر.

احضار طرفین

شورای حل اختلاف به طرفین دعوا احضاریه ارسال می‌ کند تا در جلسه رسیدگی حضور یابند. این مرحله شامل دعوت از شاکی و متهم برای ارائه مدارک و دلایل است.

برگزاری جلسه رسیدگی

در جلسه رسیدگی، اعضای شورای حل اختلاف به بررسی دقیق موضوع پرونده می‌ پردازند. طرفین دعوا نیز نظرات، دفاعیات، و شواهد خود را ارائه می‌ دهند.

مذاکره و تلاش برای سازش

شورای حل اختلاف در تلاش است تا طرفین را به توافق و سازش برساند. این مرحله شامل مذاکرات و گفت‌وگوها برای حل و فصل موضوع به صورت مسالمت‌آمیز است.

صدور گزارش اصلاحی

اگر طرفین به توافق برسند، شورای حل اختلاف گزارشی اصلاحی تهیه می‌ کند که به‌عنوان حکم نهایی مورد قبول است و به طرفین اعلام می‌ شود.

ارجاع پرونده به دادگاه

اگر تلاش‌ های شورای حل اختلاف برای رسیدن به سازش نتیجه ندهد، پرونده به دادگاه ارجاع می‌ شود تا دادگاه رسیدگی کامل‌ تری انجام دهد.

اطلاع‌رسانی به طرفین

در نهایت، شورای حل اختلاف نتایج تصمیم‌گیری خود را به طرفین اعلام می‌ کند و در صورت نیاز، دستورالعمل‌ های لازم برای مراحل بعدی را ارائه می‌ دهد.

لازم به ذکر است رأی صادرشده از سوی شورا همانند آراء سایر مراجع قضایی لازم‌الاجرا است و لازم است به آن عمل شود. این آراء قابل اعتراض هستند، اما امکان فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور وجود ندارد.

مدت زمان صدور رای در شورای حل اختلاف

طبق قانون آیین دادرسی مدنی صدور حکم نهایی توسط قاضی باید پس از پایان دادرسی و در همان جلسه آخر صورت پذیرد و به طرفین نیز ابلاغ شود.

در صورتی که این موضوع امکان پذیر نبود حداکثر یک هفته پس از آخرین جلسه باید رای مکتوب شده و ظرف مدت 5 روز به امضای دادرسان رسیده و پس از آن نیز به اطلاع طرفین برسد.

هزینه رسیدگی به شکایت در شورای حل اختلاف

هزینه‌ های شورای حل اختلاف بر عهده شاکی است و به ‌طور کلی کمتر از هزینه‌ های دادرسی در مراجع قضایی دیگر است. هزینه‌ دادرسی در شورای حل اختلاف به شرح زیر است:

• دعاوی مالی: هزینه دادرسی در دعاوی مالی معادل پنج درصد (5%) از هزینه دادرسی در دیگر مراجع قضایی است. به عنوان مثال، اگر هزینه دادرسی یک پرونده مالی در دادگاه‌ های دیگر حدود ده میلیون ریال باشد، هزینه دادرسی در شورای حل اختلاف معادل پانصد هزار ریال خواهد بود.

• دعاوی صلح و سازش: دعاوی که با هدف صلح و سازش طرفین مطرح می‌ شوند، از پرداخت هزینه دادرسی معاف هستند و به‌ طور رایگان رسیدگی می‌ شوند.

• هزینه تجدید نظر خواهی: هزینه تجدید نظر خواهی از شورای حل اختلاف مشابه هزینه تجدید نظر خواهی در دیگر دادگاه‌ ها و مراجع دادرسی است.

عدم حضور در جلسات شورای حل اختلاف چه پیامدهایی به همراه دارد؟

حاضر نشدن در جلسات شورای حل اختلاف می ‌تواند پیامدهایی داشته باشد، اما معمولاً به صدور حکم جلب منجر نمی ‌شود. در ادامه، پیامد های عدم حضور در جلسات شورای حل اختلاف توضیح داده شده است:

• تصمیم‌ گیری در غیاب طرفین

اگر یکی از طرفین دعوی در جلسه رسیدگی شورای حل اختلاف حاضر نشود، شورا ممکن است تصمیم‌گیری را در غیاب آن طرف انجام دهد. این تصمیم می‌ تواند به نفع یا ضد طرف غایب باشد، و عدم حضور ممکن است به ضرر او تمام شود.

• اعلام عدم تمایل به سازش

در صورتی که طرفین به دعوت شورا برای سازش پاسخ ندهند، شورا ممکن است پرونده را به دادگاه ارجاع دهد. این می‌ تواند به معنای شروع دوباره فرآیند دادرسی در دادگاه باشد که ممکن است زمان و هزینه بیشتری را برای طرفین دربر داشته باشد.

• امکان صدور اخطاریه

شورای حل اختلاف می‌ تواند برای طرفی که در جلسات حضور نیافته است، اخطاریه صادر کند تا او را به رعایت الزامات قانونی و حضور در جلسات بعدی دعوت کند.

• عدم امکان پیگیری

عدم حضور مکرر و بی‌عذر در جلسات می‌ تواند به این معنا باشد که طرف غایب به‌طور کامل از پیگیری پرونده خود بی‌ اعتنا است و این می‌ تواند به ضرر او تمام شود.

• حکم جلب

در حالت کلی، شورای حل اختلاف برای عدم حضور در جلسات حکم جلب صادر نمی‌ کند. حکم جلب به‌طور معمول برای پرونده‌ های کیفری و در دادگاه‌ ها صادر می‌ شود، نه در شوراهای حل اختلاف.

ارجاع پرونده از شورای حل اختلاف به دادگاه چقدر طول می کشد؟

مدت زمان ارجاع پرونده کیفری از شورای حل اختلاف به دادگاه به‌ طور معمول حداکثر سه ماه است.

این موضوع به موجب ماده 11 قانون شورای حل اختلاف تعیین شده که بر اساس آن، مرجع قضایی رسیدگی ‌کننده می‌ تواند پرونده را برای مدت حداکثر سه ماه به شورای حل اختلاف ارجاع دهد تا در این مدت شورا تلاش کند تا با صلح و سازش مشکل را حل کند.

اگر در این مدت تلاش‌ های شورا برای ایجاد سازش نتیجه ندهد، شورا موظف است نتیجه اقدامات خود، شامل موفقیت یا عدم موفقیت در رسیدن به سازش، را به مرجع قضایی ارسال کند.

همچنین، در صورتی که یکی از طرفین دعوا تمایلی به سازش نداشته باشد و این موضوع را در جلسه اول رسیدگی اعلام کند، شورا پرونده را به دادگاه ارجاع می ‌دهد.

به این ترتیب، حداکثر مدت زمان برای ارجاع پرونده از شورای حل اختلاف به دادگاه سه ماه است، و این زمان با هدف انجام تلاش ‌های صلح و سازش و گزارش‌ دهی به مرجع قضایی تعیین شده است.

فرق دادگاه با شورای حل اختلاف

تفاوت‌ های بین دادگاه و شورای حل اختلاف به شرح زیر است:

• هدف اصلی دادگاه‌ ها رسیدگی به دعاوی و اختلافات به ‌طور رسمی و صدور احکام قضایی است. دادگاه‌ ها برای حل و فصل قضایا با توجه به قوانین و مقررات عمل می‌ کنند. اما هدف شوراها ایجاد صلح و سازش میان طرفین دعوی با استفاده از روش‌ های غیررسمی و میانجی‌گری است. شوراها به حل و فصل اختلافات به صورت مسالمت‌آمیز و توافقی تمرکز دارند.

• دادگاه‌ ها به کلیه انواع دعاوی، از جمله دعاوی کیفری، حقوقی، و خانوادگی رسیدگی می‌ کنند و به موارد پیچیده و گسترده می‌ پردازند. شوراها معمولاً به دعاوی کوچک‌تر، مالی تا حدود مشخص، جرایم قابل‌گذشت، و مسائل خانوادگی و مدنی که قابل سازش هستند، رسیدگی می‌ کنند.

• دادگاه‌ ها توسط قضات رسمی و حرفه‌ای که دارای تحصیلات و تجربیات قانونی هستند، اداره می‌ شوند. در حالی که شوراها شامل اعضای اصلی و علی‌البدل هستند که ممکن است از میان افراد غیرقضائی و معتمدین محلی انتخاب شوند.

• رسیدگی در دادگاه‌ ها به‌طور رسمی و طبق فرآیندهای قانونی و دادرسی انجام می‌ شود و شامل مراحل مختلف دادرسی، استماع شهادت، و ارائه مدارک است. در صورتی که رسیدگی در شوراها بیشتر بر اساس مذاکرات و تلاش برای رسیدن به توافق میان طرفین انجام می‌شود و فرآیند آن معمولاً غیررسمی و سریع‌ تر است.

• رسیدگی در دادگاه‌ ها ممکن است به دلیل پیچیدگی و حجم کار، زمان‌بر بوده و شامل مراحل مختلف دادرسی و تجدیدنظر باشد. شوراها به دنبال رسیدگی سریع‌تر و رسیدن به توافق در کوتاه‌ ترین زمان ممکن هستند و معمولاً تلاش می‌ کنند تا اختلافات را در مدت زمان کمتری حل کنند. همچنین هزینه رسیدگی به پرونده در شورای حل اختلاف بسیار کمتر از هزینه های دادگاه است.

کلام آخر

در نهایت، باید به این نکته مهم توجه داشت که برخی از پرونده‌ های حقوقی نیازی به پیچیدگی و زمان‌بر بودن فرایندهای دادگاهی ندارند و می ‌توانند با یک سازش ساده به نتایج مطلوب برسند.

شورای حل اختلاف با دقت و مهارت، این نوع پرونده ‌ها را بررسی کرده و تلاش می‌ کند تا با میانجی‌گری و توافق، اختلافات را به سرعت و با کمترین هزینه حل کند. این شورا وظیفه رسیدگی به پرونده ‌هایی را بر عهده دارد که نیازمند بررسی ‌های قضایی پیچیده نیستند.

مجموعه حقوقی وکالت 24 با بهره مندی از دانش و تخصص وکلای خود آماده پاسخگویی به سوالات حقوقی و کیفری شما عزیزان می باشد. همچنین از طریق مشاوره حرفه ای، بهترین راهکارها متناسب با نیاز شما عزیزان را ارائه خواهند کرد. جهت مشاوره با وکیل حقوقی و وکیل کیفری با وکالت 24 در ارتباط باشید.

سوالات متداول

بیشتر بخوانید:

دادگاه کیفری یک صلاحیت رسیدگی به چه جرائمی را دارد؟

برای شکایت کیفری به کجا مراجعه کنیم؟ (مراجع، روند پرونده و شرایط)

برای شکایت کیفری چه مدارکی لازم است؟(تمام مدارک مورد نیاز)

برای اجرای حکم کیفری چه باید کرد؟ (شرایط، نحوه اجرا و همه چیز)