اعتبار امر مختومه یا اعتبار امر قضاوتشده یکی از اصول بنیادین دادرسی است که بهموجب آن، پس از صدور رأی قطعی درباره موضوعی، طرح مجدد همان دعوا میان همان اشخاص و به همان سبب ممنوع است. این نهاد دارای خصایص و ویژگیهای زیر است:
قطعیت و الزامآوری رأی: رأی قطعی دادگاه نسبت به اصحاب دعوا و موضوع مورد رسیدگی الزامآور است و هیچ مرجع قضایی دیگر نمیتواند مجدداً همان دعوا را مورد بررسی قرار دهد.
وحدت سهگانه در دعاوی: برای تحقق اعتبار امر مختومه، باید میان دو دعوا وحدت اصحاب، وحدت موضوع و وحدت سبب وجود داشته باشد (ماده ۸۴ بند ۶ و ماده ۸۹ قانون آیین دادرسی مدنی).
اثر منفی: اعتبار امر مختومه دارای اثر منفی است؛ یعنی مانع از طرح مجدد دعوا در همان خصوص میشود و دادگاه باید قرار رد دعوا صادر کند.
اثر مثبت: در صورت نیاز به استناد به حکم قطعی در دعوایی دیگر، رأی سابق بهعنوان امر مسلم و قطعی برای دادگاه لازمالاتباع است.
محدود بودن به حدود حکم: اعتبار امر قضاوتشده فقط در حدود منطوق و مفاد رأی قطعی مؤثر است و شامل استدلالها یا مقدمات حکم نمیشود.
بهطور خلاصه، خصیصه اصلی اعتبار امر مختومه، حفظ ثبات قضایی و جلوگیری از تکرار دعاوی است که از اصول مهم نظم عمومی در نظام حقوقی بهشمار میرود.
