مطابق اصول دادرسی و قوانین مدنی و کیفری ایران، صدور حکم نهایی در هر دعوا یا پرونده، صرفاً در صلاحیت قاضی دادگاه است. نکات مهم مربوط به این موضوع عبارتاند از:
-
اختیار قانونی انحصاری قاضی
قاضی تنها مقام رسمی است که میتواند پس از رسیدگی و بررسی دلایل، حکم قطعی یا قابل تجدیدنظر صادر کند. -
نقش سایر مقامات قضایی و اداری
اشخاصی مانند دادیار، بازپرس، دادورز یا کارشناسان وظایف مقدماتی و تحقیقی انجام میدهند؛ اما:-
دادیار و بازپرس قرارهای تحقیق و تأمین صادر میکنند، نه حکم.
-
دادورز صرفاً مجری احکام است و حق تصمیمگیری قضایی ندارد.
-
-
مبنای صدور حکم
قاضی پس از استماع اظهارات طرفین، بررسی مدارک، نظرات کارشناسی و رعایت اصول دادرسی، رأی نهایی را صادر مینماید. -
اعتبار و لازمالاتباع بودن حکم
رأی صادره از سوی قاضی، پس از قطعیت یا پایان مهلت اعتراض، لازمالاجرا است و مراجع اجرایی ملزم به اجرای آن هستند.
نتیجه
صدور حکم نهایی صرفاً از اختیارات قاضی دادگاه است و هیچ مقام قضایی یا اداری دیگری حق صدور رأی نهایی در پرونده را ندارد.