بهموجب اصول آیین دادرسی، دادنامه پس از قطعیت در حدود مفاد خود اعتبار امر مختومه دارد و مانع اقامه مجدد همان دعوا میشود؛ مشروط به تحقق سه وحدت: وحدت اصحاب دعوا، وحدت موضوع دعوا و وحدت سبب دعوا. اثر رأی نسبی است و صرفاً میان همان طرفین و نسبت به همان خواسته و همان مبنا جریان دارد.
تفکیک لازم:
-
احکام ماهویِ قطعی (مانند محکومیت، برائت مدنی، بطلان یا رد ماهوی دعوا) اعتبار امر مختومه ایجاد میکنند.
-
تصمیمات شکلی که بدون ورود در ماهیت صادر میشوند (مانند قرار رد دادخواست، عدم استماع به جهت ایراد قابل رفع)، اصولاً نسبت به ماهیت دعوا اعتبار امر مختومه ندارند و پس از رفع مانع، طرح دعوا ممکن است.
استثنائات: اعتبار امر مختومه با طرق فوقالعاده شکایت از آراء (مانند اعاده دادرسی و اعتراض شخص ثالث) یا در صورت بیاعتباری ذاتی رأی (مثل صدور از مرجع فاقد صلاحیت ذاتی) میتواند زایل شود. همچنین طرح دعوای جدید با سبب متفاوت یا نسبت به آثار آتی در دعاوی مستمر، از شمول اعتبار رأی پیشین خارج است.