جرم ارتشا از جرایم مهم مالی و اداری است و بر پایه قانون مجازات اسلامی، دارای سه رکن اصلی است:
-
رکن قانونی:
مبنای قانونی جرم ارتشا ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری مصوب ۱۳۶۷ است. طبق این ماده، هر کارمند یا مأمور دولتی که برای انجام یا عدم انجام کاری مرتبط با وظایف خود، وجه یا مالی را مستقیماً یا غیرمستقیم قبول کند، مرتشی محسوب میشود. -
رکن مادی:
عنصر مادی این جرم شامل دریافت یا قبول وجه، مال یا سند پرداخت وجه از سوی مستخدم دولت یا مأمور عمومی است. این دریافت باید در قبال انجام یا ترک وظیفهی اداری باشد. همچنین، وجود رابطهی استخدامی و سمت اداری قانونی شرط تحقق جرم است. -
رکن معنوی:
عنصر معنوی ارتشا متشکل از سوءنیت عام و خاص است. سوءنیت عام یعنی علم و آگاهی کارمند به غیرقانونی بودن دریافت مال، و سوءنیت خاص، قصد جلب منفعت یا ضرر به دیگری در مقابل انجام وظیفه اداری است.
در نتیجه، جرم ارتشا زمانی محقق میشود که کارمند یا مأمور دولت، آگاهانه و به قصد تحصیل منفعت، در قبال انجام یا ترک وظیفهی خود وجه یا مالی را بپذیرد.