مطابق قانون مجازات اسلامی، جرم خیانت در امانت از جرایم مالی و علیه اعتماد اشخاص است و تحقق آن نیازمند وجود سه رکن اساسی میباشد:
رکن قانونی: مستند قانونی این جرم ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) است. طبق این ماده، هرکس مالی منقول یا غیرمنقول یا نوشتهای مانند چک، سفته، قبض و غیره را که به عنوان امانت به او سپرده شده است، به ضرر مالک یا متصرف آن استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود کند، خائن در امانت محسوب و مجازات میشود.
رکن مادی: عنصر مادی این جرم شامل سپرده شدن مال به صورت قانونی یا قراردادی به امین و سپس ارتکاب یکی از اعمال چهارگانهی استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود کردن مال است. شرط تحقق جرم آن است که این اعمال برخلاف هدف امانت و به زیان صاحب مال انجام شده باشد.
رکن معنوی: عنصر معنوی متشکل از علم و عمد مرتکب است. مرتکب باید آگاه باشد که مال به عنوان امانت نزد اوست و عمداً و با قصد اضرار یا انتفاع شخصی در آن تصرف خلاف تعهد کند. اگر رفتار ناشی از سهلانگاری یا بدون قصد سوء باشد، جرم خیانت در امانت تحقق نمییابد.
در نتیجه، جرم خیانت در امانت زمانی محقق میشود که مالی به طور امانی سپرده شده باشد، امین عمداً در آن بر خلاف وظیفه تصرف کند، و از این رفتار ضرری به صاحب مال وارد آید.
