مطابق قانون مجازات اسلامی، جرم ممانعت از حق در زمرهی جرایم علیه حقوق مالکیت و تصرف مشروع اشخاص قرار دارد و تحقق آن منوط به وجود سه رکن اساسی است:
-
رکن قانونی:
مستند قانونی این جرم ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) است. طبق این ماده، هرکس بدون مجوز قانونی از تصرف یا استفادهی مالک یا متصرف قانونی در اموال غیرمنقول مانند زمین، مزرعه، آب، مرتع یا هر حق مشروع دیگر جلوگیری کند، مرتکب جرم ممانعت از حق میشود و به مجازات مقرر محکوم خواهد شد. -
رکن مادی:
عنصر مادی این جرم، اقدام عملی مرتکب برای جلوگیری از اعمال حق قانونی دیگری است. این عمل ممکن است به شکلهای مختلف مانند تصرف غیرقانونی، بستن مسیر، ایجاد مانع فیزیکی، یا تهدید برای منع استفاده از حق انجام گیرد.
برای تحقق جرم، باید شرایط زیر وجود داشته باشد:-
ذیحق دارای حق مالکیت یا تصرف قانونی باشد؛
-
مرتکب بهصورت عمدی مانع استفاده یا تصرف او گردد؛
-
عمل ارتکابی بدون مجوز یا حکم قانونی صورت گرفته باشد.
-
-
رکن معنوی:
عنصر معنوی شامل سوءنیت عام و خاص است. سوءنیت عام به معنی آگاهی مرتکب از تعلق حق به دیگری و غیرقانونی بودن عمل خود است، و سوءنیت خاص زمانی تحقق مییابد که مرتکب با قصد سلب یا محدود کردن حق قانونی دیگری اقدام به ممانعت نماید.
در نتیجه، جرم ممانعت از حق در حقوق کیفری زمانی تحقق مییابد که شخصی عامدانه و بدون مجوز قانونی، مانع بهرهمندی یا تصرف مشروع دیگری در مال یا حق خود شود و این اقدام، به قصد جلوگیری از اعمال حق قانونی ذیحق انجام گیرد.