در آیین دادرسی، «ایراد» وسیلهای است که خوانده یا طرف مقابل برای جلوگیری یا تعویق رسیدگی مطرح میکند. ایرادات به دو دسته اصلی تقسیم میشوند:
ایرادات شکلی ایراداتی هستند که به رعایت تشریفات و قواعد آیین دادرسی مربوطاند و ارتباطی با اصل حق ندارند. مانند:
ایراد عدم صلاحیت ذاتی یا محلی دادگاه (مواد ۸۴ و ۸۹ ق.آ.د.م).
ایراد امر مختومه.
ایراد مرور زمان در موارد مقرر قانونی.
ایراد فقدان اهلیت یا سمت یکی از طرفین.
ایراد عدم رعایت تشریفات دادخواست.
ایرادات ماهوی ایراداتی هستند که مستقیماً به اصل حق یا ادعا مربوط میشوند و ناظر بر نبود یا سقوط حق خواهان میباشند. مانند:
پرداخت دین یا ایفای تعهد.
فسخ یا اقاله قرارداد.
مرور زمان کیفری در حقوق جزا.
فقدان مالکیت یا ذینفع نبودن خواهان در دعوا.
جمعبندی: ایرادات شکلی، مانع ورود دادگاه به ماهیت دعوا میشوند تا نخست موانع قانونی رفع گردد؛ در حالیکه ایرادات ماهوی در متن رسیدگی به دعوا مطرح شده و به صدور حکم در اصل حق و تکلیف منتهی میشوند.
