از منظر قانونی و فقهی، ارث تنها پس از فوت مورّث (مثلاً پدر) به ورثه تعلق میگیرد و هرگونه تقسیم اموال پیش از فوت، در قالب «هبه» (بخشش)، «صلح» یا سایر عقود حقوقی شناخته میشود، نه تقسیم ارث به معنای خاص آن.
بنابراین، پدر در زمان حیات خود میتواند با اراده آزاد و کامل، اموالش را به هر یک از فرزندان یا افراد دیگر واگذار کند، حتی اگر این تقسیم بهظاهر ناعادلانه باشد. قانون مدنی ایران در این زمینه، اصل «مالکیت مطلق» را برای اشخاص زنده به رسمیت میشناسد و دخالتی در نحوه تقسیم اموال افراد زنده نمیکند، مگر در شرایطی خاص مثل قصد فرار از دین یا محروم کردن تعمدی بعضی از ورثه از حقوق عرفی خود.
از جنبه شرعی، مراجع مختلف دیدگاههای متفاوتی دارند. برخی فقیهان، توصیه اکید بر رعایت عدالت و مساوات بین فرزندان دارند و بخشش ناعادلانه به یکی از اولاد را نوعی ظلم اخلاقی میدانند، حتی اگر در ظاهر قانونی باشد. بهویژه در مواردی که این رفتار باعث کدورت، اختلاف و تفرقه در خانواده شود.
در نتیجه، هرچند تقسیم ناعادلانه اموال توسط پدر در زمان حیات او «قانوناً ممکن» و «از لحاظ مالکیت معتبر» است، اما از منظر اخلاقی، خانوادگی و شرعی، توصیه میشود که پدران، در واگذاری اموال خود، عدالت، انصاف و آیندهنگری را در نظر بگیرند تا پس از عمرشان، وحدت و مهر در خانواده باقی بماند.