اعاده حیثیت در حقوق ایران به دو معنا بهکار میرود و «حکم» آن متناسب با مورد فرق دارد:
-
اعاده حیثیت کیفری (رفع آثار تبعی محکومیت):
بر اساس مواد ۲۵ تا ۲۷ قانون مجازات اسلامی، پس از گذشت مدتهای مقرر از اجرای حکم یا شمول مرور زمان و در صورت رعایت شرایط، آثار تبعی محکومیت (مثل محرومیت از حقوق اجتماعی) زایل میشود. حکم اعاده حیثیت در این معنا بهمنزله بازگشت اعتبار کیفری و رفع محرومیتهای تبعی است و نیازمند تصمیم مرجع قضایی یا اداره سجل کیفری برای اصلاح سوابق میباشد. -
اعاده حیثیت بهمعنای جبران هتک حیثیت:
اگر فردی بهسبب افترا، نشر اکاذیب، شکایت واهی، شهادت دروغ یا رفتار مشابه، متهم یا بیآبرو شود، میتواند از طریق شکایت کیفری علیه مرتکب (با عناوین قانونی مربوط) و همچنین طرح دعوای حقوقی برای مطالبه خسارت اقدام کند. در این حالت، حکم اعاده حیثیت بهمعنای صدور رأی قضایی به سود فرد زیاندیده است؛ نتیجه آن میتواند محکومیت کیفری مفتری یا جبران خسارت مادی و معنوی باشد و حسب مورد انتشار نتیجه برائت یا منع تعقیب برای ترمیم اعتبار.
جمعبندی:
حکم اعاده حیثیت ممکن است رفع محدودیتهای تبعیِ ناشی از محکومیت کیفری باشد، یا صدور رأی به نفع فردی که حیثیت او بیجهت مخدوش شده است. در هر دو حالت، نتیجه نهایی بازگرداندن اعتبار قانونی و اجتماعی فرد است.