بهطور کلی «اعاده حیثیت» در مواجهه با شهادت دروغ از سه مسیر موازی پیگیری میشود:
-
تعقیب کیفریِ شاهدِ کاذب
-
طرح شکایت کیفری علیه شاهد به اتهام «شهادت کذب» در مرجع صالح.
-
گردآوری ادله بر کذب بودن شهادت (تناقضات، اسناد و مکاتبات، گزارش کارشناسی، محتواهای الکترونیکی، اقرارها، امارات قضایی، تحقیق محلی).
-
در صورت احراز، شاهد قابل مجازات است و رأی صادره نیز از حیث اعتبار شهادت مخدوش میشود.
-
بیاثر کردن آثار رأیی که بر پایه شهادت کذب صادر شده
-
اگر پرونده هنوز در جریان است: جرح شاهد، درخواست تجدید ارزیابی ادله و سلب ارزش از شهادت.
-
اگر رأی صادر شده ولی قطعی نیست: تجدیدنظرخواهی/فرجامخواهی با استناد به کذب بودن شهادت و ارائه دلایل جدید.
-
اگر رأی قطعی شده: درخواست «اعاده دادرسی» (در امور مدنی یا کیفری، حسب مورد) بهاستناد کشف کذب بودن شهادتِ مؤثر در رأی. با پذیرش اعاده، رسیدگی مجدد انجام و رأی پیشین نقض یا اصلاح میشود.
-
ترمیم اعتبار و جبران خسارت
-
مطالبه خسارتهای مادی و معنوی ناشی از شهادت کذب از طریق دادخواست مسئولیت مدنی (هزینهها، لطمه به اعتبار و…)، میزان بر عهده دادگاه و متناسب با اوضاعواحوال تعیین میشود.
-
در صورت علنی شدن اتهام، درخواست اعلام و درج نتیجه قطعی (نقض رأی مبتنی بر شهادت کذب یا محکومیت شاهد) به نحو مقتضی و نیز رفع آثار اداری و استرداد اموال یا تأمینهای مأخوذه.
نتیجه: راهِ درست، همزمان تعقیب کیفریِ شاهدِ دروغگو، استفاده از طرق اعتراض یا اعاده دادرسی برای بیاثر کردن رأیِ مبتنی بر شهادت کذب، و مطالبه خسارت و اقدامات ترمیمی برای بازگرداندن اعتبار است. بسته به مرحله دادرسی، یکی از این ابزارها در اولویت قرار میگیرد، اما جمع آنها امکانپذیر است.