ترک انفاق زمانی عنوان کیفری و جرم‌انگاری‌شده پیدا می‌کند که شخصی که قانوناً مکلف به پرداخت نفقه است، با وجود توانایی مالی، عمداً از پرداخت آن خودداری کند.
بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ و ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی (کتاب تعزیرات)، تحقق جرم ترک انفاق کیفری منوط به وجود شرایط زیر است:
۱. وجود رابطه واجب‌النفقه بودن: باید میان شخصِ نفقه‌دهنده و نفقه‌گیرنده رابطه‌ای وجود داشته باشد که قانون پرداخت نفقه را واجب کرده باشد، مانند زوج نسبت به زوجه، پدر یا مادر نسبت به فرزند، یا بالعکس در موارد خاص.
۲. تمکن مالی شخص مکلف: شخصی که مکلف به پرداخت نفقه است باید توانایی مالی کافی برای پرداخت را داشته باشد. اگر در فقر مطلق باشد یا واقعاً نتواند بپردازد، جرم ترک انفاق محقق نمی‌شود.
۳. خودداری عمدی از پرداخت: خودداری باید عمدی و بدون عذر موجه باشد. یعنی شخص با آگاهی از تکلیف قانونی خود و با وجود امکان پرداخت، نفقه را نپردازد.
۴. درخواست و شکایت شاکی خصوصی: رسیدگی به جرم ترک انفاق نیازمند شکایت فرد ذی‌نفع (مثلاً همسر یا فرزند) است و بدون شکایت، دادستان نمی‌تواند به طور مستقل تعقیب را آغاز کند.
نتیجه: به طور خلاصه، ترک انفاق کیفری زمانی تحقق می‌یابد که شخصِ واجب‌النفقه با توان مالی کافی، عمداً از پرداخت نفقه به ذی‌حق خودداری کند؛ در این صورت، طبق قانون، مرتکب جرم شده و قابل تعقیب و مجازات خواهد بود.
