بر پایه قانون امور حسبی و رویه جاری، گواهی انحصار وراثت با این گام‌ها انجام می‌شود:
تهیه مدارک پایه: گواهی فوت صادره از ثبت‌احوال، شناسنامه/کارت ملی متوفی و وراث، عقدنامه یا طلاق‌نامه (در صورت لزوم)، هر نوع وصیت‌نامه (رسمی/عادی)، و استشهادیه وراث با امضای دست‌کم دو شاهد که اصالت امضاهایشان در دفترخانه گواهی می‌شود.
ثبت دادخواست الکترونیک: یکی از وراث یا هر ذی‌نفع (مثل طلبکار متوفی) از طریق «دفتر خدمات الکترونیک قضایی» دادخواست صدور گواهی را به شورای حل اختلاف محل آخرین اقامتگاه متوفی ارسال می‌کند و هزینه دادرسی را می‌پردازد.
بررسی اولیه و آگهی: شورا مدارک را بررسی و دستور انتشار آگهی می‌دهد تا اشخاص ذی‌نفع احتمالی (وراث ناشناخته/معترض) در مهلت قانونی (معمولاً ۳۰ روز از تاریخ آگهی) اعلام نظر کنند.
رسیدگی به اعتراض (در صورت وجود): اگر اعتراضی برسد، شورا جلسه رسیدگی تشکیل می‌دهد و پس از احراز هویت وراث و نسبت‌ها، تصمیم می‌گیرد. اگر اعتراضی نباشد یا وارد تشخیص داده نشود، وارد گام بعد می‌شود.
صدور گواهی انحصار وراثت: در گواهی، اسامی وراث و سهم‌الارث قانونی هر یک قید می‌شود. این گواهی مبنای اقدامات بعدی نزد بانک‌ها، بورس، ثبت اسناد و سایر مراجع است.
اقدامات پس از گواهی: برای انتقال رسمی اموال (مانند برداشت وجوه بانکی، نقل و انتقال خودرو/ملک/سهام)، حسب مورد اخذ گواهی مالیات بر ارث از سازمان امور مالیاتی و انجام استعلام‌های ثبتی لازم است؛ سپس تقسیم و انتقال طبق گواهی انجام می‌گیرد.
توضیحات تکمیلی:
حضور و رضایت همه وراث لازم نیست؛ اقدام یک وارث یا ذی‌نفع کفایت می‌کند.
در صورت وجود ورثه صغیر/محجور، مداخله قیم و رعایت مقررات سرپرستی الزامی است.
وجود وصیت‌نامه رسمی روند احراز سهم‌ها را تسهیل می‌کند؛ وصیت‌نامه عادی نیازمند اثبات اصالت در فرآیند رسیدگی است.
