برای صیغه موقت باید حتماً شاهد باشد یا نه؟ اگر شاهد نباشد، خودِ عقد مشکل پیدا میکند یا فقط بعدها اثباتش سخت میشود؟ و چه وقتهایی قانون میگوید باید این رابطه را رسمی ثبت کرد؟
نکاح موقت، هرچند از نظر ماهیت یک قرارداد خانوادگیِ معتبر است، اما آثار آن میان «صحتِ انعقاد» و «امکان اثبات و ثبت» تفکیک میشود. بسیاری از اختلافات زمانی رخ میدهد که طرفین، شرطهای لازمِ خودِ عقد را با تشریفات اداریِ ثبت یا ابزارهای اثباتی مانند شاهد خلط میکنند. بنابراین پاسخ درست، با تفکیک این سه حوزه روشن میگردد: شرایط صحت، ابزار اثبات، و الزامات ثبت.
آیا در نکاح موقت، شاهد شرط لازم برای صحت است؟
در نکاح موقت، حضور شاهد جزء ارکان و شرایط ماهویِ انعقاد عقد محسوب نمیشود و برای صحت آن، شاهد الزامی پیشبینی نشده است. معیار صحت، تحقق ایجاب و قبول معتبر با قصد و اختیار، تعیین مدت و تعیین مهرِ معلوم، و نیز فقدان موانع نکاح است؛ صیغه میتواند توسط خودِ طرفین یا وکیل آنان جاری شود. با این همه، از جهت احتیاط و پیشگیری از اختلاف، حضور شاهد یا تنظیم نوشته و ثبت جزئیات میتواند در آینده نقش مهمی در اثبات و صیانت از حقوق طرفین داشته باشد.
اگر شاهد حضور نداشته باشد، اعتبار و قابلیت اثبات عقد چه وضعی پیدا میکند؟
نبودِ شاهد به خودی خود موجب بطلان صیغه موقت نیست، مشروط بر آنکه شرایط اساسی عقد رعایت شده باشد. با این حال، در صورت بروز اختلاف و انکار، دادگاه برای احراز وقوع عقد به ادله نیاز دارد و فقدان شاهد میتواند ارزش اثباتی را کاهش دهد. در این وضعیت، اقرار، سند عادی، استشهادیه، پیامها و مکاتبات، رسید پرداخت مهر، تحقیق محلی و سایر امارات میتواند برای تکمیل دلیل و اقناع دادگاه مورد استناد قرار گیرد و نهایتاً ارزیابی با قاضی است.
ثبت رسمی عقد موقت چه زمانی لازم میشود و آیا این الزام با «شاهد» یکی است؟
از منظر ثبت، نکاح موقت اصولاً الزام به ثبتِ همگانی ندارد؛ لیکن در موارد مقرر قانونی، از جمله بارداری زوجه، توافق طرفین بر ثبت، یا شرط ضمن عقد بر ثبت، ثبت رسمی لازم میگردد. در فرآیند تنظیم سند در دفترخانه، ممکن است امضای شهود برای تشریفات ثبتی مطالبه شود، اما این امر شرط صحت عقد نیست و صرفاً شرط تنظیم سند رسمی است. ترک ثبت در موارد الزام میتواند تبعات حقوقی، دشواری در اثبات رابطه و حتی ضمانت اجراهای قانونی به دنبال داشته باشد.