مطابق مقررات قانون مجازات اسلامی و رویهی قضایی، جرم استفاده از سند مجعول دارای سه رکن اساسی است:
-
رکن قانونی:
مستند قانونی این جرم مواد ۵۲۳ تا ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) است. بر اساس ماده ۵۳۶، هرکس از سند مجعول آگاهانه استفاده کند، به مجازات استفاده از سند مجعول محکوم میشود. -
رکن مادی:
رکن مادی این جرم، عمل استفاده از سندی است که جعلیت آن ثابت شده یا احراز میشود. منظور از استفاده، هرگونه بهرهبرداری از سند در مراجع رسمی یا غیررسمی بهمنظور اثبات حق یا دفع اتهام است. صرف در اختیار داشتن سند مجعول بدون استفاده از آن، کافی برای تحقق جرم نیست. -
رکن معنوی:
عنصر معنوی شامل علم و آگاهی مرتکب به جعلی بودن سند و قصد استفاده از آن برای فریب دیگران است. اگر شخص از جعلی بودن سند بیاطلاع باشد، مسئولیت کیفری ندارد.
در نتیجه، برای تحقق جرم استفاده از سند مجعول، باید هم سند جعلی بودنش احراز شود و هم استفادهکننده با علم به جعلیت، از آن بهمنظور فریب یا اثبات امر خلاف واقع بهرهبرداری کند.